Πολλοί γονείς δυσκολεύονται να ξυπνήσουν το πρωι τα παιδιά τους για το σχολείο.Τους φαίνεται σχεδόν αδύνατο να φύγουν από το σπίτι χωρίς γκρίνια και καθυστερήσεις. Οι περισσότεροι αναρωτιούνται τι θα μπορούσαν να κάνουν ώστε το πρωινό ξύπνημα να είναι ευκολότερο και αποδοτικότερο τόσο για τους ίδιους όσο και για τα παιδιά.
Η αλήθεια είναι ότι οι έφηβοι θα ήταν ευτευχέστεροι αν το σχολείο ξεκινούσε στις 10 ή 11 το πρωί (ή και ποτέ!). Αντί να κοιμηθούν μια λογική ώρα που θα τους επιτρέψει να ξυπνήσουν την επόμενη ημέρα ξεκούραστοι και γεμάτοι ενέργεια, οι έφηβοι προτιμούν να μένουν ξύπνιοι μέχρι αργά το βράδυ και να ξυπνούν κακοδιάθετοι και χωρίς όρεξη.
Οι έφηβοι χρειάζονται 8-10 ώρες ύπνο καθημερινά για να λειτουργήσουν και να αναπτυχθούν σωστά. Ο μέσος έφηβος δε κοιμάται ποτέ πριν τις 22.45μ.μ. Επομένως η ανικανότητά του να ξυπνήσει πριν τις 8.00π.μ. είναι θέμα βιολογίας και όχι συμπεριφοράς ή προσωπικότητας. Η εγκεφαλική λειτουργία του εφήβου έρχεται σε αντίθεση με την ώρα που ξεκινούν τα σχολεία.
Κατά τη διάρκεια της εφηβείας εκτός από όλες τις άλλες αλλαγές που υφίσταται το σώμα, στον ανθρώπινο εγκέφαλο αλλάζουν και οι λειτουργίες του ύπνου και του ξυπνήματος. Πολλοί έφηβοι δεν είναι σε θέση ή το πρόγραμμά τους δεν τους επιτρέπει να κατανοήσουν πότε είναι ο οργανισμός τους πραγματικά έτοιμος να ξυπνήσει, με αποτέλεσμα να υποφέρουν από στέρηση ύπνου. Τα ποσοστά κατάθλιψης αυξάνονται σε εφήβους που κοιμούνται λιγότερο από 8 ώρες την ημέρα. Σε σχολεία ανά τον κόσμο που έχουν αλλάξει πρόγραμμα και ξεκινούν αργότερα μέσα στην μέρα έχει παρατηρηθεί ότι οι έφηβοι είναι πιο αποδοτικοί και ξεκούραστοι κατά η διάρκεια των μαθημάτων.
Παρακάτω αναφέρονται μερικά πράγματα που θα μπορούσατε να κάνετε ώστε να βοηθήσετε τους εφήβους (αλλά και τους εαυτούς σας) ώστε να γίνει πιο εύκολο το πρωινό ξύπνημα.
Το προηγούμενο βράδυ
Αποφύγετε την καφεΐνη, το αλκοόλ και τη ζάχαρη. Μπορεί να επηρεάσουν την ποιότητα του ύπνου και να κάνουν δυσβάσταχτο το ξύπνημα το πρωί. Ένα μικρό γλυκό πριν τον ύπνο είναι ικανό να μη σας αφήσει να ξεκουραστείτε όλη νυχτα.
Ηρεμήστε: Μην αφήσετε τον έφηβο να ξαπλώσει ενώ κάνει κάποια δραστηριότητα ή αν έχει πολύ ενέργεια. Δε θα είναι αποδοτικός ο ύπνος εάν ξαπλώσει αμέσως μόλις κλείσει τον υπολογιστή ή αμέσως μετά το διάβασμα. Πριν ξαπλώσει είναι καλό να κάνει μια δραστηριότητα που τον ευχαριστεί και τον χαλαρώνει.
Ύπνος
Κοιμηθείτε αρκετά. Ο κάθε άνθρωπος χρειάζεται διαφορετικές ώρες ύπνου για να είναι καλά την επόμενη ημέρα. Επομένως, θα πρέπει να βρείτε το χρόνο που χρειάζεστε εσείς και τα παιδιά σας. Κάποιος μπορεί να χρειάζεται 6-7 ώρες, ενώ κάποιος άλλος με λιγότερες ή περισσότερες να είναι καλά. Πάντως, εάν δεν κοιμάστε όσες ώρες χρειάζεται ο οργανισμός σας, την επόμενη ημέρα θα το μετανιώνετε, καθώς θα είστε κουρασμένοι και εξαντλημένοι.
Καλύτερη ποιότητα ύπνου. Βρείτε τις συνθήκες που είναι ιδανικές ώστε η ποιότητα του ύπνου να είναι η βέλτιστη. Κάποιοι θέλουν φώς, ενώ άλλοι όχι. Φροντίστε να μειώσετε το θόρυβο κατά τη διάρκεια του ύπνου και γενικά φτιάξτε τις συνθήκες έτσι ώστε να «κοιμάστε καλα».
Αν θέλετε να μάθετε για τις αϋπνίες και τους τρόπους που θα μπορούσατε να τις ατμετωπίσετε πατήστε εδώ.
Πρωινό ξύπνημα
Φτιάξτε του μια ρουτίνα κατά το ξύπνημα που να του αρέσει. Αντί να ξυπνάει, να ντυθεί και να να φύγει τρέχοντας για να προλάβει να φτάσει στο σχολείο πριν χτυπήσει το κουδούνι, θα ήταν ευκολότερο για τον έφηβο να έχει κάποιο λόγο να ξυπνήσει το πρωί για να κάνει κάτι που του αρέσει πριν φύγει για το σχολείο. Αυτό μπορεί να είναι κάτι για πρωινό που του αρέσει ή το να χαζέψει στον υπολογιστή του για λίγο πριν φύγει.
Να είστε πειθαρχημένοι. Ως γονείς θα πρέπει να είστε σταθεροί και απόλυτοι στο ότι ο έφηβος πρέπει να ξυπνήσει την ώρα που έχετε συμφωνήσει. Δεν είναι βοηθητικό το να είστε ελαστικοί στην ώρα που θα σηκωθεί από το κρεβάτι. Σκέψεις όπως «Άντε, κοιμήσου λίγο παραπάνω, κουράστηκες πολύ χθες» ή «Δεν χάλασε ο κόσμος να μην πας πρώτη ώρα στο σχολείο αν είσαι κουρασμένος» δε βοηθούν τον έφηβο. Είναι σημαντικό να κατανοήσει ότι μέρος του ότι μεγαλώνει έιναι και το ότι είναι υπεύθυνος να ρυθμίζει το χρόνο του και να φρονίζει να κοιμάται επαρκώς και καλά.
Βρείτε εναλλακτικές ξυπνήματος. Πολλά παιδιά περιμένουν από τους γονείς τους να τα ξυπνήσουν. Άλλα επιλέγουν να χρησιμοποιούν ξυπνητήρι. Πολλοί έφηβοι προτιμούν να ξυπνούν με μουσική ή με εφαρμογές που αυξάνουν σιγά- σιγά το φώς στο δωμάτιο. Υπάρχουν πολλοί τρόποι πλέον να ξυπνήσει κανείς. Ενθαρρύνετε τον έφηβο να ξυπνά με τρόπους που δε σας εμπλέκουν στη διαδικασία και δεν εξαρτώνται από εσάς.
Πετάξτε τους το μπαλάκι. Αν είστε οι μόνοι που νοιάζονται για το αν και πότε θα ξυπνήσει ο έφηβος για το σχολείο, θα καταλήξετε σε απόγωση και με έναν κοιμησμένο έφηβο. Αντίθετα, μπορείτε να τον βοηθήσετε να βρει λόγους για να ξυπνάει στην ώρα του, που έχουν σημασία για αυτόν και όχι για εσάς. Έτσι, θα σας βλέπει σα σύμμαχο που βοηθάτε στο ξύπνημα που πρέπει να κάνει και όχι σαν εχθρό που τον βγάζει από το κρεβάτι ενώ δεν το θέλει.
Αποκλείστε λόγους που μπορεί να τον δυσκολεύουν να ξυπνήσει. Έφηβοι που πάσχουν από κατάθλιψη δυσκολεύονται πολύ να ξυπνήσουν το πρωί για το σχολέιο. Ο έντονο άγχος επίσης μπορεί να τους κάνει να θέλουν να μείνουν στο κρεβάτι, όπου νιώθουν ασφαλείς. Τέλος, η κατανάλωση αλκοόλ ή άλλων ουσιών δημιουργεί τεράστια δυσκολία στους εφήβους να ξυπνήσυν το πρωι. Σιγουρευτείτε ότι τα παιδιά σας είναι κουρασμένα σε φυσιολογικά επίπεδα και γι αυτό δυσκολεύονται να ξυπνήσουν και ότι δεν υπάρχουν άλλοι λόγοι δυσκολίας.
Μην μιλάτε πολύ! Ένας έφηβος που νυστάζει δεν έιναι σε θέση να κάνει σοβαρη συζήτηση μαζί σας ούτε να σκεφτεί σοβαρά. Αποφύγετε να υπενθυμίζετε στους εφηβους σημαντικά θέματα το πρωί ή να τους λέτε πόσο ανόητο ήταν το ότι έμειναν μέχρι αργά ξύπνιοι το προηγούμενο βράδυ. Προτιμήστε να κάνετε μια πιο ευχάριστη συζήτηση το πρωι.
Ξυπνήστε τον εγκέφαλό του. Βάλτε λίγη μουσική ή ενθερρύνετέ τον να βάλει μουσική που του αρέσει. Προσφέρετέ του ένα πρωτεϊνούχο πρωινό. Μερικά παιδιά χρειαζοννται χρόνο και τροφή για να ενεργοποιηθούν το πρωι, αφού δενν έχουν φάει τίποτα από το προηγούμενο βράδυ.
Αφήστε τους να έρθουν αντιμέτωποι με τις συνέπειες. Πολλοί γονείς θεωρούν ότι αν δεν επιμείνουν οι έφηβοι δεν πρόκειται να κάνουν καμία προσπάθεια να σηκωθούν από το κρεβάτι. Ενημερώστε τους από πριν ότι δεν είστε πια πρόθυμοι να επιμένετε στο πρωινό τους ξύπνημα πέραν της μιας φοράς που θα τους γνωστοποιήσετε ότι το ξυπνητήρι τους χτύπησε και φροντίστε να καταλάβουν ότι από εκεί και πέρα είναι μόνοι τους υπεύθυνοι να σηκωθούν και να ετοιμαστούν. Το ότι θα χάσουν κάποιοες φορές το σχολικό ή ότι θα πρέπει να περπατήσουν μέχρι το σχολείο επειδή εσείς έχετε ήδη φύγει για τη δουλειά ή για τις πρωινές σας δραστηριότητες ενδέχεται να είναι αυτό που χρεάζονται για να αναλάβουν την ευθύνη του να ξυπνούν το πρωι χωρίς να εξαρτώνται από εσάς.
Είναι πολύ σημαντικό να συνειδητοποιήσετε ότι οι έφηβοι είναι πολύ κοντά στην ενηλικίωσή τους και σύντομαα θα αντιμετωπίζουν μόνοι τους τις προκλήσεις της ζωής. Βοηθήστε τους να ανεξαρτητοποιηθούν παίρνοντας την ευθύνη του να ξυπνάνε μόνοι τους, προσφέροντάς τους υποστήριξη αλλά αφήνοντας σε εκείνος τον έλεγχο.
Πολυδώρου Χριστίνα
Η αλήθεια είναι ότι οι έφηβοι θα ήταν ευτευχέστεροι αν το σχολείο ξεκινούσε στις 10 ή 11 το πρωί (ή και ποτέ!). Αντί να κοιμηθούν μια λογική ώρα που θα τους επιτρέψει να ξυπνήσουν την επόμενη ημέρα ξεκούραστοι και γεμάτοι ενέργεια, οι έφηβοι προτιμούν να μένουν ξύπνιοι μέχρι αργά το βράδυ και να ξυπνούν κακοδιάθετοι και χωρίς όρεξη.
Οι έφηβοι χρειάζονται 8-10 ώρες ύπνο καθημερινά για να λειτουργήσουν και να αναπτυχθούν σωστά. Ο μέσος έφηβος δε κοιμάται ποτέ πριν τις 22.45μ.μ. Επομένως η ανικανότητά του να ξυπνήσει πριν τις 8.00π.μ. είναι θέμα βιολογίας και όχι συμπεριφοράς ή προσωπικότητας. Η εγκεφαλική λειτουργία του εφήβου έρχεται σε αντίθεση με την ώρα που ξεκινούν τα σχολεία.
Κατά τη διάρκεια της εφηβείας εκτός από όλες τις άλλες αλλαγές που υφίσταται το σώμα, στον ανθρώπινο εγκέφαλο αλλάζουν και οι λειτουργίες του ύπνου και του ξυπνήματος. Πολλοί έφηβοι δεν είναι σε θέση ή το πρόγραμμά τους δεν τους επιτρέπει να κατανοήσουν πότε είναι ο οργανισμός τους πραγματικά έτοιμος να ξυπνήσει, με αποτέλεσμα να υποφέρουν από στέρηση ύπνου. Τα ποσοστά κατάθλιψης αυξάνονται σε εφήβους που κοιμούνται λιγότερο από 8 ώρες την ημέρα. Σε σχολεία ανά τον κόσμο που έχουν αλλάξει πρόγραμμα και ξεκινούν αργότερα μέσα στην μέρα έχει παρατηρηθεί ότι οι έφηβοι είναι πιο αποδοτικοί και ξεκούραστοι κατά η διάρκεια των μαθημάτων.
Παρακάτω αναφέρονται μερικά πράγματα που θα μπορούσατε να κάνετε ώστε να βοηθήσετε τους εφήβους (αλλά και τους εαυτούς σας) ώστε να γίνει πιο εύκολο το πρωινό ξύπνημα.
Το προηγούμενο βράδυ
Αποφύγετε την καφεΐνη, το αλκοόλ και τη ζάχαρη. Μπορεί να επηρεάσουν την ποιότητα του ύπνου και να κάνουν δυσβάσταχτο το ξύπνημα το πρωί. Ένα μικρό γλυκό πριν τον ύπνο είναι ικανό να μη σας αφήσει να ξεκουραστείτε όλη νυχτα.
Ηρεμήστε: Μην αφήσετε τον έφηβο να ξαπλώσει ενώ κάνει κάποια δραστηριότητα ή αν έχει πολύ ενέργεια. Δε θα είναι αποδοτικός ο ύπνος εάν ξαπλώσει αμέσως μόλις κλείσει τον υπολογιστή ή αμέσως μετά το διάβασμα. Πριν ξαπλώσει είναι καλό να κάνει μια δραστηριότητα που τον ευχαριστεί και τον χαλαρώνει.
Ύπνος
Κοιμηθείτε αρκετά. Ο κάθε άνθρωπος χρειάζεται διαφορετικές ώρες ύπνου για να είναι καλά την επόμενη ημέρα. Επομένως, θα πρέπει να βρείτε το χρόνο που χρειάζεστε εσείς και τα παιδιά σας. Κάποιος μπορεί να χρειάζεται 6-7 ώρες, ενώ κάποιος άλλος με λιγότερες ή περισσότερες να είναι καλά. Πάντως, εάν δεν κοιμάστε όσες ώρες χρειάζεται ο οργανισμός σας, την επόμενη ημέρα θα το μετανιώνετε, καθώς θα είστε κουρασμένοι και εξαντλημένοι.
Καλύτερη ποιότητα ύπνου. Βρείτε τις συνθήκες που είναι ιδανικές ώστε η ποιότητα του ύπνου να είναι η βέλτιστη. Κάποιοι θέλουν φώς, ενώ άλλοι όχι. Φροντίστε να μειώσετε το θόρυβο κατά τη διάρκεια του ύπνου και γενικά φτιάξτε τις συνθήκες έτσι ώστε να «κοιμάστε καλα».
Αν θέλετε να μάθετε για τις αϋπνίες και τους τρόπους που θα μπορούσατε να τις ατμετωπίσετε πατήστε εδώ.
Πρωινό ξύπνημα
Φτιάξτε του μια ρουτίνα κατά το ξύπνημα που να του αρέσει. Αντί να ξυπνάει, να ντυθεί και να να φύγει τρέχοντας για να προλάβει να φτάσει στο σχολείο πριν χτυπήσει το κουδούνι, θα ήταν ευκολότερο για τον έφηβο να έχει κάποιο λόγο να ξυπνήσει το πρωί για να κάνει κάτι που του αρέσει πριν φύγει για το σχολείο. Αυτό μπορεί να είναι κάτι για πρωινό που του αρέσει ή το να χαζέψει στον υπολογιστή του για λίγο πριν φύγει.
Να είστε πειθαρχημένοι. Ως γονείς θα πρέπει να είστε σταθεροί και απόλυτοι στο ότι ο έφηβος πρέπει να ξυπνήσει την ώρα που έχετε συμφωνήσει. Δεν είναι βοηθητικό το να είστε ελαστικοί στην ώρα που θα σηκωθεί από το κρεβάτι. Σκέψεις όπως «Άντε, κοιμήσου λίγο παραπάνω, κουράστηκες πολύ χθες» ή «Δεν χάλασε ο κόσμος να μην πας πρώτη ώρα στο σχολείο αν είσαι κουρασμένος» δε βοηθούν τον έφηβο. Είναι σημαντικό να κατανοήσει ότι μέρος του ότι μεγαλώνει έιναι και το ότι είναι υπεύθυνος να ρυθμίζει το χρόνο του και να φρονίζει να κοιμάται επαρκώς και καλά.
Βρείτε εναλλακτικές ξυπνήματος. Πολλά παιδιά περιμένουν από τους γονείς τους να τα ξυπνήσουν. Άλλα επιλέγουν να χρησιμοποιούν ξυπνητήρι. Πολλοί έφηβοι προτιμούν να ξυπνούν με μουσική ή με εφαρμογές που αυξάνουν σιγά- σιγά το φώς στο δωμάτιο. Υπάρχουν πολλοί τρόποι πλέον να ξυπνήσει κανείς. Ενθαρρύνετε τον έφηβο να ξυπνά με τρόπους που δε σας εμπλέκουν στη διαδικασία και δεν εξαρτώνται από εσάς.
Πετάξτε τους το μπαλάκι. Αν είστε οι μόνοι που νοιάζονται για το αν και πότε θα ξυπνήσει ο έφηβος για το σχολείο, θα καταλήξετε σε απόγωση και με έναν κοιμησμένο έφηβο. Αντίθετα, μπορείτε να τον βοηθήσετε να βρει λόγους για να ξυπνάει στην ώρα του, που έχουν σημασία για αυτόν και όχι για εσάς. Έτσι, θα σας βλέπει σα σύμμαχο που βοηθάτε στο ξύπνημα που πρέπει να κάνει και όχι σαν εχθρό που τον βγάζει από το κρεβάτι ενώ δεν το θέλει.
Αποκλείστε λόγους που μπορεί να τον δυσκολεύουν να ξυπνήσει. Έφηβοι που πάσχουν από κατάθλιψη δυσκολεύονται πολύ να ξυπνήσουν το πρωί για το σχολέιο. Ο έντονο άγχος επίσης μπορεί να τους κάνει να θέλουν να μείνουν στο κρεβάτι, όπου νιώθουν ασφαλείς. Τέλος, η κατανάλωση αλκοόλ ή άλλων ουσιών δημιουργεί τεράστια δυσκολία στους εφήβους να ξυπνήσυν το πρωι. Σιγουρευτείτε ότι τα παιδιά σας είναι κουρασμένα σε φυσιολογικά επίπεδα και γι αυτό δυσκολεύονται να ξυπνήσουν και ότι δεν υπάρχουν άλλοι λόγοι δυσκολίας.
Μην μιλάτε πολύ! Ένας έφηβος που νυστάζει δεν έιναι σε θέση να κάνει σοβαρη συζήτηση μαζί σας ούτε να σκεφτεί σοβαρά. Αποφύγετε να υπενθυμίζετε στους εφηβους σημαντικά θέματα το πρωί ή να τους λέτε πόσο ανόητο ήταν το ότι έμειναν μέχρι αργά ξύπνιοι το προηγούμενο βράδυ. Προτιμήστε να κάνετε μια πιο ευχάριστη συζήτηση το πρωι.
Ξυπνήστε τον εγκέφαλό του. Βάλτε λίγη μουσική ή ενθερρύνετέ τον να βάλει μουσική που του αρέσει. Προσφέρετέ του ένα πρωτεϊνούχο πρωινό. Μερικά παιδιά χρειαζοννται χρόνο και τροφή για να ενεργοποιηθούν το πρωι, αφού δενν έχουν φάει τίποτα από το προηγούμενο βράδυ.
Αφήστε τους να έρθουν αντιμέτωποι με τις συνέπειες. Πολλοί γονείς θεωρούν ότι αν δεν επιμείνουν οι έφηβοι δεν πρόκειται να κάνουν καμία προσπάθεια να σηκωθούν από το κρεβάτι. Ενημερώστε τους από πριν ότι δεν είστε πια πρόθυμοι να επιμένετε στο πρωινό τους ξύπνημα πέραν της μιας φοράς που θα τους γνωστοποιήσετε ότι το ξυπνητήρι τους χτύπησε και φροντίστε να καταλάβουν ότι από εκεί και πέρα είναι μόνοι τους υπεύθυνοι να σηκωθούν και να ετοιμαστούν. Το ότι θα χάσουν κάποιοες φορές το σχολικό ή ότι θα πρέπει να περπατήσουν μέχρι το σχολείο επειδή εσείς έχετε ήδη φύγει για τη δουλειά ή για τις πρωινές σας δραστηριότητες ενδέχεται να είναι αυτό που χρεάζονται για να αναλάβουν την ευθύνη του να ξυπνούν το πρωι χωρίς να εξαρτώνται από εσάς.
Είναι πολύ σημαντικό να συνειδητοποιήσετε ότι οι έφηβοι είναι πολύ κοντά στην ενηλικίωσή τους και σύντομαα θα αντιμετωπίζουν μόνοι τους τις προκλήσεις της ζωής. Βοηθήστε τους να ανεξαρτητοποιηθούν παίρνοντας την ευθύνη του να ξυπνάνε μόνοι τους, προσφέροντάς τους υποστήριξη αλλά αφήνοντας σε εκείνος τον έλεγχο.
Πολυδώρου Χριστίνα
