Σχολικός εκφοβισμός (bullying). Πώς εκδηλώνεται και τι να κάνω αν το παιδί μου είναι θύμα ή θύτης bullying;

Γιατί τα παιδιά πέφτουν θύματα ή γίνοται θύτες σχολικού εκφοβισμού (bullying); 

Αν δεν έχετε βιώσει τον σχολικό εκφοβισμό μπορεί να μην είστε σε θέση να καταλάβετε πόσο καταστροφικό μπορεί να γίνει, ειδικά για έναν έφηβο. Εκτός από το ότι είναι εξαιρετικά τραυματική σαν εμπειρία, είναι δυνατό να προκαλέσει συναισθήματα τρόμου, θυμού και να οδηγησει ακόμα και στην κατάθλιψη  ή και την αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. Ως εκ τούτου, μια συμπεριφορά bullying δε θα πρέπει να γίνεται ανεκτή σε κανένα πλάισιο. Είτε είστε θύμα bullying ή γονιός ή εκπαιδευτικός και νομίζετε ότι κάποιο παιδί έχει στοχοποιηθεί και ότι έχει πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού υπάρχουν πράγματα που μπορείτε και πρέπει να κάνετε για να το αντιμετωπίσετε.

Μύθοι και αλήθειες.

Μύθος: Σχολικός εκφοβισμός θεωρείται μόνο όταν υπάρχει σωματική βία. Τα λόγια δεν μπορούν να προκαλέσουν τίποτα.
Αλήθεια: Υπάρχουν παιδιά που έχουν κάνει κακό στον εαυτό τους έπειτα από bullying που τους έγινε λεκτικά, σε επίπεδο σχέσεων ή μέσω διαδικτύου. Τα λόγια όντως μπορούν να πληγώσουν και μπορούν να έχουν καταστροφική επίδραση στη συναισθηματική κατάσταση των παιδιών και των εφήβων.

Μύθος: Το δικό μου παιδί δε θα μπορούσε ποτέ να εκφοβίσει κανέναν.
Αλήθεια: Όλα τα παιδιά κάνουν λάθη και παρασύρονται. Είναι μέρος της ανάπτυξής τους. Οι γονείς που δεν δέχονται ότι τα παιδιά τους θα μπορούσαν να προκαλέσουν πρόβλημα σε  κάποιο άλλο παιδί το κάνουν πολύ δύσκολο για τα παδιά να λάβουν τη βοήθεια που χρειάζονται.

Μύθος: Οι μαθητές που δημιουργούν προβλήματα και κοροϊδεύουν τους άλλους είναι κακά παιδιά και πρέπει να αποβάλονται από το σχολείο.
Αλήθεια: Υπάρχουν πολλοί λόγοι γιατί  ένα παιδί προβαίνει σε τέτοιες πράξεις. Άλλα παιδιά υιοθετούν αυτή τη συμπεριφορά γενικά, ενώ άλλα προβαίνουν σε αυτη όταν είναι πολύ αγχωμένα ή  καταπιεσμένα.

Μύθος: Ένα παιδί μπορεί να είναι θύμα ή θύτης bullying. Δε γίνεται και τα δυο.
Αλήθεια: Τα παιδιά μπορεί  να αλλάζουν ρόλους και να γίνονται τη μια θύτες και την άλλη θύματα. Για παράδειγμα, ένα παιδί της ΣΤ’ Δημοτικόύ που κοροϊδεύει τα μικρότερα παιδιά,  μπορεί  να υποστεί bullying όταν πάει στην Α’ Γυμνασίου από τα μεγαλύτερα. Ή ένας έφηβος που δεν του μιλούν τα άλλα παιδιά όταν βγαίνει στην πλατεία, ενδέχεται να γίνεται εκδικητικός και να υιοθετεί  κακοποιητική συμπεριφορά μέσω διαδικτύου

Ο σχολικός εκφοβισμός (bullying) είναι μια επαναλαμβανόμενη επιθετική συμπεριφορά που μπορεί να έχει διάφορες μορφές. Άλλες φορές εκδηλώνεται με σωματική βια, άλλες λεκτικά ή και σε επίπεδο σχέσεων.

Συνήθως τα παιδιά που υφίστανται κακοποιητικές συμεριφορές από συνομιλήκους τους νιώθουν πληγωμένα, φοβισμένα, αβοήθητα, απελπισμένα, απομονωμένα, ντρέπονται και πολλές φορές νιώθουν ότι είναι δικό τους το λάθος και έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Δεν είναι απίθανο ακόμα και να σκεφτούν την αυτοκτονία ή να κάνουν κακό στον εαυτό τους. Επιπλέον, υπάρχει περίπτωση να αναπτυξουν κάποια ψυχική ασθένεια, όπως κατάθλιψη ή κάποια αγχώδη διαταραχή με συνηθέστερη τη διαταραχή μετατραυματικού άγχους (PTSD).  Τέλος δεν είναι απίθανο αυτά τα παιδιά να εμφανίσουν σχολική άρνηση ή ακόμα και να διακόψουν τη φοίτησή τους στο σχολείο, προκειμένου να αποφύγουν την επαφή με τους συνομίληκους που τους δημιουργούν το πρόβλημα.

Το πιο καταστροφικό χαρακτηριστικό του σχολικού εκφοβισμού είναι η επαναληψιμότητά του. Συνήθως δεν είναι κάτι που συμβαίνει μια φορά, αλλά διαρκεί για καιρό και το παιδί το υφίσταται ξανά και ξανά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το παιδί- θύμα να βρισκεται σε διαρκή φόβο για το πότε θα ξανασυμβεί και τι θα γίνει αυτή τη φορά.

Οι κυριότερες μορφές σχολικού εκφοβισμού (bullying) 

• Σωματική βία (Κλοτσιές, μπουνιές, σπρωξιές ή απειλή ότι θα τα κάνει  κάποιος / Κλοπή, κρύψιμο ή καταστροφή προσωπικών αντικειμένων κάποιου άλλου/ Πειράγματα,  παρενόχληση ή εξευτελισμός. Το να βάζουν κάποιον να κάνει πράγματα που δε θέλει.)
• Λεκτική βία (Παρατσούκλια, κοροϊδία, σαρκασμός, προσβολές ή άδικες κατηγορίες)
• Διαδικτυακός εκφοβισμός (cyber- bullying).

Οι 5 κυριότεροι λόγοι που ένα παιδί  μπορεί να υφίσταται σχολικό εκφοβισμό (bullying)

Από τη στιγμή που φαίνεται το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού να βρίσκεται σε κορύφωση τα τελευταία χρόνια προκαλώντας τραυματικές εμπειρίες, αλλά και σοβαρότερες διαταραχές στους εφήβους (π.χ. κατάθλιψη, σχολική άρνηση, αγχώδεις διαταραχές ή και αυτοχειρία), είναι σημαντικό να εξετάσουμε πώς τα «κακά παιδιά» επιλέγουν τους στόχους τους.
Παρακάτω παρατίθενται οι συνηθέστεροι λόγοι που ένας έφηβος στοχοποιείται και καταλήγει θύμα bullying.

1. Ομοφυλόφιλος ή αμφιφυλόφιλος έφηβος (gay ή bisexual)
Έρευνες  έχουν δείξει ότι ομοφιλόφιλοι έφηβοι γίνονται θύματα bullying δύο με τρεις φορές συχνότερα από ότι ετεροφιλόφιλοι συμμαθητές τους. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν μάλιστα οι μελέτες που καταλήγουν στο ότι από όλες τις ομάδες μαθητών οι ομοφιλόφιλοι είναι αυτοί που έχουν τις μικρότερες πιθανότητες να υιοθετήσουν κακοποιητικές συμεριφορές προς τους συνομιλήκους τους αργότερα.  Ακόμα και αν το θύμα δεν είναι στην πραγματικότητα ομοφιλόφιλο, οι επικριτές του συχνά χρησιμοποιούν υποτιμητικές λέξεις σχετικά με την ομοφιλοφιλία τις οποίες του κολλάνε.

Ο σχολικός εκφοβισμός δεν είναι απλώς μια ιεροτελεστία ή μέρος του να έιναι κανείς ομοφιλόφιλος. Στην πραγματικότητα έχει αντίκτυπο στη βιολογική και ψυχική κτάσταση του ατόμου που διαμορφώνεται και αυξάνει κατά πολύ τον κίνδυνο το άτομο να απομονωθεί ή να κάνει κακό στον εαυτό του.

2. Ντροπαλό ή κοινωνικά αδέξιο παιδί
Παιδιά που είναι ντροπαλά ή που δεν έχουν ανεπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες γίνονται συχνά θύματα σχολικού εκφοβισμού. Οι θύτες αναζητούν θύματα με χαμηλή αυτοεκτίμηση και ελπίδες, που θα ντραπούν ή θα φοβηθούν να αναφέρουν την παραβιαστική συμπεριφορά σε κάποια μορφή εξουσίας (π.χ. εκπαιδευτικοί ή γονείς)

3. Παιδιά με μαθησιακές διαταραχές και με συμπεριφορικές ή συναισθηματικές δυσκολίες.
Γενικά, τείνουν να στοχοποιούνται παιδιά που παρουσιάζουν κάποια διαφορετικότητα. Έρευνες έχουν δείξει ότι παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες ή συμπεριφορική ή συναισθηματική ανωριμότητα ή κάποια διαταραχή γίνονται πολύ συχνά θύματα bullying. Για παράδειγμα, παιδιά με Διάσπαση Ελλειμματικής προσοχής- Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ) δυσκολεύονται να ακολουθήσουν τα υπόλοιπα  παιδιά της τάξης και συχνά τους κοροϊδεύουν γι’αυτό.

4. Παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Συχνά στοχοποιούνται παιδιά που δε θα έμπλεκαν σε κάποιο καβγά, άρα δε θα αντιδρούσαν επιθετικά στην κακοποίηση. Παιδιά των οποίων η γλώσσα του σώματος, η ομιλία ή η γενικότερη συμπεριφορά δεν επιδεικνύει ότι θα ανέφεραν κάποια κοροϊδία ή μια σωματική επίθεση σε κάποιον υπεύθυνο, συχνά γίνονται οι εύκολοι  στόχοι. Οι περισσότεροι από αυτούς τους εφήβους είναι απλά πολύ ήσυχα, εσωστρεφή παιδιά που καλό θα ήταν να ενθαρρυνθούν ώστε να μη νιώθουν ότι κάνουν κάτι κακό και να μη νιώθουν ότι αυτοί προκάλεσαν την άσχημη συμπεριφορά που υφίστανται.

5. Παιδιά που θέτουν σε κίνδυνο τη φήμη και το κύρος άλλων.
Τα παιδιά που προβαίνουν σε κακοποιηικές συμπεριφορές προς τους συνομιλίκους τους και γίνονται θύτες bullying συχνά φέρονται άσχημα σε αυτούς που θέτουν σε κίνδυνο τη φήμη ή το κύρος τους στο σχολέιο ή στις παρέες. Από τη φύση τους έτσι κι αλλιώς αυτά τα παιδιά είναι επιθετικά και θεωρούν ότι είναι ανώτεροι από τους άλλους. Ένας έφηβος του οποίου οι ακαδημαϊκές ή γυμναστικές επιδόσεις είναι απειλιτικές για έναν αντιδραστικό έφηβο, είναι δυνατό να αποτελέσει το νέο του «εχθρό».

Οι 5 κυριότεροι λόγοι που ένας έφηβος μπορεί να γίνεται θύτης σχολικόυ εκφοβισμόυ (bullying)

Γιατί κάποια παιδιά γίνονται κακοποιητικοί; Γεννιούνται «κακά παιδιά» ή υπάρχει κάποιος λόγος που συμπεριφέρονται έτσι; Τι τους κανει να μην νιώθουν συμπόνια και συγκατάβαση (αυτό που εμείς οι ψυχολόγοι ονομάζουμε ενσυναίσθηση);

Παρακάτω παρουσιάζονται οι συνηθέστεροι λόγοι που ένα παιδί υιοθετεί κακοποιητική συμπεριφορά προς τους συνομιλήσους του:

1. Προβλήματα στο σπίτι
Το bullying είναι μια συμπεριφορά που μαθαίνεται και στην πορεία υιοθετείται από τον έφηβο. Αν και κάθε νέος μπορεί να γίνει θύτης bullying, πιστεύεται ότι προβλήματα στο σπίτι είναι ικανά να αυξήσουν τον κίνδυνο ενα παιδί να αποκτήσει τέτοια συμπεριφορά. Παιδιά που αντιμεωπίζουν τα ακόλουθα στο σπίτι, είναι πιο πιθανό να έχουν θυμό τον οποίο κατευθύνουν προς άλλα παιδιά ή εφήβους:
• Παραμέληση
• Ανεπαρκής γονεϊκή κηδεμονία
• Διαφωνίες και διαμάχες μεταξύ των γονέων
• Σωματική, συναισθηματική ή σεξουαλική κακοποίηση
• Έλλειψη ζεστασιάς και στοργής
• Έλλειψη οριοθέτησης και συνεπειών παράβασής τους

2. Προσωπικότητα
Κανένας γονιός δε θέλει το παιδί του να κάνει bullying  σε άλλα παιδιά. Ωστόσο, μερικά παιδιά έχουν κάποια γνωρίσματα στην προσωπικότητά τους που τους καθιστούν λίγο πιο επιρεπείς σε αυτή τη συμπεριφορά. Σύμφωνα με έρευνες, τα περισσότερα παιδιά που υιοθετούν τέτοια συμπεριφορά έχουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά (ή κάποια από αυτά):

Είναι:
• Επιθετικοί
• Παρορμητικοί
• Κυριαρχικοί
• Με μειωμένη ενσυναίσθηση και κοινωνικές δεξιότητες

3. Άγχος
Η εφηβεία είναι γενικά μια ηλικία έντονου άγχους. Ορισμένοι έφηβοι διοχετεύουν το άγχος τους αυτό προς τους συμμαθητές ή τους συνομιλήκους τους.

Το άγχος των εφήβων συνήθως οφείλεται σε:
• Πίεση από το σχολείο ή χαμηλή ακαδημαϊκή επίδοση
• Οικογενειακές συγκρούσεις
• Λίγοι φίλοι ή μη υποστηρικτικό κοινωνικό δίκτυο
• Ανησυχία για εξωτερική  εμφάνιση
• Θύματα bullying στο παρελθόν ή τώρα

Με το να επιτίθενται σε άλλα παιδιά αισθάνονται ότι παίρνουν τον έλεγχο σε κάτι και κερδίζουν μια πλασματική αίσθηση ανωτερότητας. Σε πολλές περιπτώσεις, τα παιδιά αυτά είχαν υπάρξει και οι ίδιοι θύματα σχολικού εκφοβισμού κατά το παρελθόν. Όταν προβαίνουν, λοιπόν, σε αυτή τη συμπεριφορά νιώθουν ότι έχουν τη δύναμη που τόσο πολύ αναζητούσαν όταν ήταν στην απέναντι μεριά.

4. Υπερβολική αυτοπεποίθηση
Παλαιότερα πιστεύαμε ότι τα παιδιά «βασάνιζαν» τους συμμαθητές τους για λόγους που σχετίζονταν με τη χαμηλή τους αυτοεκτίμηση. Ωστόσο, οι έρευνες σήμερα δέιχνουν ότι τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά νιώθουν πολύ καλά με τον εαυτό τους. Πολλές φορές είναι εξυπνότερα, ψηλότερα, πλουσιότερα, δημοφιλέστερα και ομορφότερα από αυτούς που κοροϊδεύουν, γεγονός που τους επιτρέπει να νιώθουν ανώτεροι. Το να γίνονται σκληροί απέναντι στους άλλους είναι ένας τρόπος να νιώσουν πιο δυνατοί και να διοχετεύσουν το άγχος και  την ένταση που βιώνουν.

5. Ανασφάλεια
Αν και αρκετα από τα κακοποιητικά παιδιά τα έχουν καλά με τον εαυτό τους, υπάρχουν και άλλα που στρέφονται σε αυτή τη συμπεριφορά εξαιτίας της μεγάλης τους ανασφάλειας. Ενδεχομένως πιστεύουν ότι παρενοχλώντας άλλα παιδιά θα εντυπωσιάσουν τους φίλους τους, θα γίνουν πιο δημοφιλείς και προσφιλείς ή θα προκαλέσουν το γέλιο άρα και την επιδοκιμασία των άλλων.

Αν υποπτεύεσετε ότι κάποιο παιδί που βρίσκεται κοντά σας είναι θυτης ή θύμα σχολικού εκφοβισμού, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ενεργήσετε άμεσα!  Τόσο οι θύτες όσο και τα θύματα είναι παιδιά που υποφέρουν από έντονα και επιτακτικά συναισθήματα, κατάθλιψη ή συναισθηματικές δυσκολίες και δυσκολίες συμπεριφοράς. Θα μπορούσαν να βοηθηθούν ουσιαστικά από συμβουλευτικά ή θερπευτικά προγράμματα αν τους δοθεί η  ευκαιρία. Η χρυση οδηγία είναι πάντα μια: Μιλήστε με το παιδί σας και τους εκπαιδευτικούς του, ώστε κανένα άλλο παιδί να μη βρεθεί σε δύσκολη θέση από κάποιον συμμαθητή του.

Συμβουλές προς γονείς και εκπαιδευτικούς προκειμένου να αναγνωρίσουν και να σταματήσουν τον σχολικό εκφοβισμό (bullying).

Οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς τόσο των θυμάτων όσο και των θυτών του σχολικού εκφοβισμού μπορούν να παίξουν πολύ σημαντικό ρόλο στην πρόληψη, την αναγνώριση, αλλά και τη διακοπή τέτοιων περιστατικών στο χώρο του σχολείου αλλά και γενικότερα. Η δημιουργία ενός ασφαλούς, μη στρεσογόνου περιβάλλοντος τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο προλαμβάνει την ένταση και το άγχος που μπορεί να οδηγήσει στο σχολικό εκφοβισμό.

Ανεξάρτητα από το πόση μεγάλη έκταση έχει πάρει το πρόβλημα, υπάρχουν συχνά πολλές παρανοήσεις από τη μεριά των γονιών σχετικά με το τι πραγματικά συμβαίνει.

1. Εντοπίστε τα προειδοποιητικά σημάδια που υποδεικνύουν ότι ένα παιδί υφίσταται bullying.
Αν ένα παιδί υφίσταται bullying αυτό μπορεί να μην είναι προφανές στους γονείς ή τους εκπαιδευτικούς του. Τα περισσότερα περιστατκά συμβαίνουν όταν οι ενήλικες δεν είναι μπροστά, όταν τα παιδιά είναι μόνα (π.χ. στους διαδρόμους του σχολείου ή στο δρόμο της επιστροφής στο σπίτι). Οι υπεύθυνοι συνήθως υιοθετούν μια συμπεριφορά που κρύβει τις πραγματικές τους πράξεις από τους μεγάλους και τα θύματα συνήθως τους καλύπτουν, λόγω του ότι ντρέπονται  για το ότι βρίσκονται σε αυτή τη θέση ή φοβούνται.

2. Ενεργήστε έτσι ώστε να σταματήσετε το bullying.

Μιλήστε στα παιδιά για τον σχολικό εκφοβισμό. Και μόνο το ότι θα μιλήσετε μαζί του σχετικά με το θέμα αυτό θα είναι μια μεγάλη ανακούφιση για το παιδί που υφίσταται το bullying. Να είστε υποστηρικτικοί και να δώσετε χώρο στο παιδί να εκφράσει τα συναισθήματά του χωρίς να κρίνετε ή να κατηγορείτε.

Απομακρύνετε το «δόλωμα». Εαν ο λόγος που το παιδί σας έχει στοχοποιηθεί είναι συγκεκριμένος, προσπαθείστε να απομακρύνετε αυτόν το στόχο. Αν για παράδειγμα το κοροϊδεύουν για αυτά που φοράει, προσπαθείστε να το παροτρύνετε να ντύνεται διαφορετικά ή αν του ασκούν κριτική για το ότι παίρνει μαζί του κολατσιο από το σπίτι, δώστε του χρήματα να πάρει κάτι από το κυλικείο του σχολείου.

Αναζητείστε βοήθεια για το παιδί που είναι φοβισμένο. Φροντίστε να γνωστοποιηθεί σε όλους τους εκπαιδευτικούς του σχολείου ότι το παιδί σας υφίσταται bullying. Είναι εξαιρετικά ανακουφιστικό να γνωρίζει ότι δεν χρειάζεται πια να το αντιμετωπίει μόνο του αλλά έχει υποστήριξη.

Βοηθήστε το παιδί να μην απομονωθεί από τα υπόλοιπα. Οι έφηβοι που έχουν φίλους και κοινωνικά δίκτυα είναι πιο προφυλαγμένοι και μπορούν να διαχειριστούν καλύτερα τον εκφοβισμό καθώς έχουν συμμάχους. Αναζητείστε τρόπους να διευρύνουν τους κοινωνικούς τους κύκλους και να έχουν παρέες. Για παράδειγμα, προτρέψτε τους να ξεκινήσουν κάποιο ομαδικό χόμπι.


Μετά το σχολικό εκφοβισμό.

Ο σχολικός εκφοβισμός είναι μια τραυματική εμπειρία για τον καθένα. Ακόμα και όταν τα κακοποιητικά επεισόδια σταματήσουν, παραμένουν συναισθήματα φόβου, θυμού, ανησυχίας και απελπισίας. Η πρώτη αντίδραση του παιδιού θα είναι να απομακρυνθεί από τους άλλους. Ωστόσο, η απομόνωση θα κάνει τα πράγματα χειρότερα. Η επικοινωνία και η σύνδεση με συνομιλήκους που δε ήταν μέρος του εκφοβισμού θα βοηθήσει το παιδί να το αντιμετωπίσει. Προτρέψτε το να προσπαθήσει να διατηρήσει τις θετικές σχέσεις που έχει διαμορφώσει και να αποφύγει το να μένει μόνος του για το μεγαλύτερο διάστημα της μέρας.

Προτρέψτε το παιδί να δώσει χρόνο στον εαυτό του να ξεπεράσει τα τραυματικά γεγονότα που έχει βιώσει. Θα ήταν λάθος να το πιέσετε να το ξεπεράσει αμέσως. Θα πρέπει να προετοιμαστεί ότι θα βιώσει δύσκολα συναισθήματα και να το κάνει χωρίς να νιώθει ενοχές ή ότι θα κριθεί γι’ αυτή τη δύσκολη φάση που περνάει. Θα ήταν πολύ βοηθητικό να μιλήσει σε κάποιον έμπιστο φίλο  ή κάποιο μέλος της οικογένειάς του γι’ αυτό. Αν κριθεί απαραίτητο, θα μπορούσε να απευθυνθεί και σε κάποιον ειδικό.

Το αίσθημα του αβοήθητου. Για να ξεπεραστεί και να αντικατασταθεί από την ελπίδα και τον έλεγχο θα μπορούσε να έρθει σε επαφή με άλλα παιδιά που έχουν υποστεί bullying, να γράψει ευχαριστήρια γράμματα σε ανθρώπους που τον βοήθησαν στα δύσκολα περιστατικά που πέρασε ή να ενταχθεί σε μια ομάδα που οργανώνει δράσεις ενάντια στο σχολικό εκφοβισμό.

Εξωτερίκευση του θυμού με θετικό τρόπο. Αποτρέψτε το παιδί από το να χρησιμοποιήσει το θυμό που έχει για να εκδικηθεί αυτούς που τον έφεραν σε δύσκολη θέση. Αντίθετα, προτρέψτε τον να αναζητήσει τρόπους να ελέγχει το θυμό του και να μάθει ασφαλείς τρόπους να ηρεμεί.

Φροντίδα του εαυτού. Προσπαθήστε να φροντίσετε ώστε το παιδί να φροντίζει τον εαυτό του στη δύσκολη αυτή περίοδο που περνάει. Εξασφαλίστε ότι τρώει σωστά και  κοιμάται καλά και επαρκώς. Ενθαρρύνετέ το να γυμνάζεται. Ένα υγιές σώμα αυξάνει την ικανότητα του ατόμου να αντιμετωπίσει το άγχος που βιώνει λόγω των τραυματικών γεγονότων που έχει περάσει.

Η επιστροφή στο σχολείο μετά το σχολικό εκφοβισμό

Ο έφηβος επιστρεφοντας στο σχολείο αφού έχει υποστεί bullying έχει να αντιμετωπίσει  αυτούς που του φέρθηκαν άσχημα. Κάτι τέτοιο θα του φαίνεται τρομακτική προοπτική. Ενδέχεται να θέλει να το αποφύγει ή να προτιμά να αλλάξει σχολέιο. Κάτι τέτοιο όμως, θα έχει αντίκτυπο στη σχολική του επίδοση, θα τον απομάκρυνει από τους φίλους του και θα μειώσει τις ευκαιρίες για κοινωνική δικτύωση. Δυτυχώς, κάθε σχολείο έχει μαθητές που εκφοβίζουν άλλους, επομένως η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος δεν είναι παντα η καλύτερη λύση.

Το να ξεπεράσει  ένα παιδί το σχολικό εκφοβισμό που έχει βιώσει είναι μια διαδικασία που χρειάζεται χρόνο και πολλή προσοχή. Το κάθε παιδί χρειάζεται το δικό του χρόνο και το αντιμετωπίζει με το δικό του ρυθμό. Ωστοσο, αν έχει περάσει μεγάλο δάστημα που δεν είναι καλά ή εαν βλέπετε συμπτώματα που σας ανησυχούν και δεν υποχωρούν, ίσως θα χρειαστεί να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό, καθώς ενδέχεται να χρειάζεται επαγγελματική βοήθεια για να ξεπεράσει την τραυματική εμπειρία που έχει βιώσει. Εμπιστευτείτε το ένστικτό σας. Αν νιώσετε ότι το χρειάζεται, μη διστάσετε να του προσφέρετε τη βοήθεια που έχει ανάγκη.


Πώς να το διαχειριστείτε αν το παιδί σας είναι θύτης σχολικού εκφοβισμού (bullying).

Είναι δύσκολο για κάθε γονιό να μάθει ότι το παιδί του φέρνει σε δύσκολη θέση τους συνομιλήκους του. Όσο νωρίτερα το διαπιστώσετε και το αναφέρετε στο σχολείο ή αναζητήσετε  βοήθεια, τόσο περισσότερες πιθανότητες θα έχει το παιδί σας να αποφύγει τις μακροπρόθεσμες συνέπειες που μπορεί να του προκαλέσει η υιοθέτηση μιας τέτοιας συμπεριφοράς. Παιδιά που γίνονται με οποιοδήποτε τρόπο κακοποιητικά προς τους συνομιλήκους τους:

• Έχουν περισσότερες πιθανότητες να κάνουν χρήση και αναπτύξουν εξάρτηση από το αλκοόλ ή από ναρκωτικά το μέλλον

• Είναι πιο πιθανό να μπλέκονται σε καβγάδες, να βανδαλίζουν ξένες περιουσίες και να αποβληθούν από το σχολείοκατά την εφηβεία.

• Έχουν διπλάσιες πιθανότητες να προβούν σε εγκληματικές ενέργειες από ότι οι υπόλοιποι συνομίληκοί τους και τετραπλάσιες πιθανότητες να προβούν σε παρανομίες κατά την ενήλικη ζωή.

• Είναι πιο πιθανό να μην διαμορφώνουν σταθερές διαπροσωπικές σχέσεις και να γίνουν κακοποιητικοί προς την οικογένεια που θα διαμορφώσουν στο μέλλον.

Προειδοποιητικά σημάδια ότι το παιδί σας γίνεται κακοποιητικό προς τους συνομιλήκους του:

• Γίνεται συχνά επιθετικός και βίαιος προς τους άλλους
• Μπλέκεται σε καβγάδες
• Πηγαίνει συχνά στο γραφείο του διευθυντή για επίπληξη
• Έχει περισσότερα χρήματα ή καινούρια πράγματα και δεν σας εξηγεί πού τα βρήκε
• Κατηγορεί συχνά άλλους
• Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεών του
• Έχει φίλους που εκφοβίζουν άλλα παιδιά
• Έχει ανάγκη να κερδίζει ή να είναι ο  καλύτερος σε όλα

Ο σχολικός εκφοβισμός (bullying) είναι συχνά μαθημένη συμπεριφορά

Παιδιά που φαίρονται άσχημα σε άλλα παιδιά στο σχολείο ενδέχεται να μαθαίνουν την επιθετική συμπεριφορά και το θυμό από το σπίτι. Έρευνες έχουν δείξει ότι για την επιθετικότητα μερικών εφήβων ευθύνεται το ότι παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια που βασίζονται στη βια. Αν και πρόκειται για ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα, ως γονείς καλό θα ήταν να έχετε έλεγχο στο χρόνο που τα παιδιά σας εκτίθενται σε βίαιες σκηνές, είτε πρόκειται για ταινίες, την τηλεόραση ή παιχνίδια.

Ως γονείς, αποτελείτε το πρότυπο για τα παιδιά σας. Επομένως ο τρόπος που συμπεριφέρεστε τόσο στα ίδια όσο και μεταξύ σας επηρεάζει τον τρόπο που μαθαίνουν να συνδιαλέγεται με τους άλλους.

Συμπεριφορές που θα πρέπει να αποφεύγετε προκειμένου να μην γινει το παδί σας θύτης σχολικού εκφοβισμού (bully)

• Να κατηγορείτε ή να υβρίζετε τον προπονητή, τον διαιτητή ή οποιονδήποτε της αντίπαλης ομάδας όταν παρακολουθείτε κάποιον αγώνα στον οποίο συμμετέχει το παιδί σας
• Να βρίζετε και να κατηγορείτε τους γύρω οδηγούς όταν ειστε στο αυτοκίνητο με το παιδί.
• Να εξευτελίζετε το σερβιτόρο ή  πωλητή για κάποιο λάθος που έκανε όταν βρίσκεστεσε κάποιο κατάστημα.
• Να μιλάτε αρνητικά για συμμαθητές, γονείς ή εκπαιδευτικούς του παιδιού. Με αυτόν τον τρόπο μαθαίνει ότι επιτρέπεται να κριτικάρει και να μιλάει άσχημα στους άλλους.

Τι να κάνετε:

Μάθετε περισσότερα για τη ζωή του παιδιού σας. Αν η δική σας συμπεριφορά στο σπίτι δεν είναι αυτή που επηρεάζει αρνητικά το παιδί, ειναι πιθανό οι φίλοι ή οι παρέες του να τον ενθαρρύνουν να έχει κακοποιητική συμπεριφορά. Ενδέχεται να προσπαθεί να κρατήσει τις φιλίες του και να γίνει αγαπητός και γι’ αυτό να φαίρεται έτσι. Μιλήστε μαζί του. Όσο περισσότερα πράγματα καταλαβαίνετε για τη ζωή του, τόσο πιο εύκολο θα είναι για εσάς να καταλάβετε την πηγή του προβλήματός του.

Δώστε του πληροφορίες σχετικά με το σχολικό εκφοβισμό (bullying). Ενδέχεται το παιδί σας να δυσολεύεται στην κοινωνική του ζωή, ή να μην είναι σε θέση να κατανοήσει πόσο καταστροφική μπορεί να γίνει η συμπεριφορά του προς τους άλλους. Προσπαθήστε να ενισχύσετε την ενσυνάισθησή του ενθαρρύνοντάς  τον να μπει στη θέση των θυμάτων του όταν τους φαίρεται άσχημα. Υπενθυμίστε του ότι η συμπεριφορά του μπορεί να έχει ακόμα και νομικές συνέπειες.

Βοηθήστε το να διαχειριστεί το άγχος του. Αναζητείστε μαζί του ή διδάξτε του θετικους τρόπους να διοχετεύσει το άγχος του. Ενδέχεται ο λόγος που προβαίνει σε άσχημες συμπεριφορές προς τους άλλους να έχει να κάνει με το ότι δυσκολεύεται να διαχειριστεί το άγχος που βιώνει το ίδιο ή που υπάρχει γενικά στο σπίτι. Το καθημερινό στρες, οι ανησυχίες και τα προβλήματα δημιουργούν ένα ασταθές περιβάλλον στο σπίτι που δυσχεραίνει τα πράγματα. Η άσκηση, το να περνάτε χρόνο στη φύση ή να παίζετε με ένα κατοικίδιο ζώο είναι τρόποι που το παιδί άλλα και εσείς θα  μπορούσατε να χαλαρώσετε και να αποβάλετε το άγχος.

Θέστε όρια σχετικά στη χρήση ηλεκτρονικών και άλλων τεχνολογικών μέσων. Γνωστοποιήστε στο παιδί ότι θα παρακολουθείτε τη χρήση που κάνει σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές, e-mail, μηνυμάτα και τηλεόραση. Φροντίστε να μειωθεί ο χρόνος που παίζει ηλεκτρονικά παιχνίδια ή παρακολουθεί τηλεόραση. Είναι γνωστό άλλωστε ότι υπάρχουν εκπομπές και παιχνίδια που έχουν ως κύριο γνώμονα τη βία και προβάλλουν αρνητικές αρχές, μειώνοντας με αυτόν τον τρόπο την αξία της ενσυναίσθησης και νομιμοποιώντας την επιθετικότητα.

Βάλτε σταθερούς κανόνες συμπεριφοράς. Σιγουρευτείτε ότι το παιδί κατανοεί τους κανόνες που έχετε θέσει και το αποτέλεσμα που θα έχει η παράβασή τους. Εκείνα θεωρούν ότι  δε χρειάζονται πια  να τους οριοθετείτε και να δουλεύετε μαζί τους θέματα πειθαρχίας. Ωστόσο, η έλλειψη ορίων στην κρίσιμη αυτή ηλικιακή φάση υποδεικνύει ανεπάρκεια του γονεϊκού ρόλου ως προς το χρόνο, τη φροντίδα και  την προσοχή που δείχνετε στις ανάγκς των παιδιών σας.

Σε κάθε περίπτωση, είναι πολύ σημαντικό να επέμβετε άμεσα αν έχετε την υποψία ότι ο έφηβος που βρίσκεται στο περιβάλλον σας φαίρεται άσχημα σε κάποιο άλλο παιδί. Είναι απόλυτα κατανοητό ότι η θέση σας είναι δύσκολη και ότι φαίνεται το άλλο παιδί να έχει μεγαλύτερη ανάγκη και υποστήριξη από το δικό σας. Ωστόσο, πίσω από μια επιθετική συμπεριφορά κρύβεται μεγάλη ένταση, αγωνία και δυσφορία. Επομένως, είναι πάρα πολύ σημαντικό να προσπαθήσετε να βοηθήσετε το παιδί σας να καταλάβει πόσο άσχημο είναι αυτό που κάνει και να υιοθετήσει μια πιο υγιή κοινωνικά συμπεριφορά. Σε περίπτωση που νιώθετε ότι η δική σας υποστήριξη δεν αρκεί ή ότι θα νιώθατε μεγαλύτερη ασφάλεια αν μεριμνούσε για το θέμα ένας ειδικός, μη διστάσετε να απευθυνθείτε σε κάποιον.


Πολυδώρου Χριστίνα

Read More

Γιατί το να μιλάμε στον ψυχοθεραπευτή μας δεν είναι το ίδιο με το να μιλάμε σε ένα φίλο μας. (και άλλοι μύθοι σχετικά με την ψυχοθεραπεία)

Η απόφαση να επισκεφθεί κανείς ένα ψυχολόγο και να ξεκινήσει μια συμβουλευτική ή ψυχοθεραπευτική διαδικασία είναι δύσκολη. Υπάρχουν διάφορες απόψεις και μύθοι που κάνουν την απόφαση αυτή ακόμα πιο δύσκολή, ακόμα και αδύνατη.

Ορισμένοι από τους μύθους αυτούς είναι οι ακόλουθοι:

• Η ψυχοθεραπεία είναι μόνο για ανθρώπους που είναι περίεργοι, μη φυσιολογικοί και προβληματικοί κατά κάποιο τρόπο.

• Η ψυχοθεραπεία απευθύνεται μόνο σε ανθρώπους που δεν μπορούν να λύσουν μόνοι τους τα προβλήματά τους.

• Η ψυχοθεραπεία δεν είναι τίποτα περισσότερο από το να μιλάς στον καλύτερό σου φίλο.

• Η ψυχοθεραπεία είναι πολύ ακριβό σπορ και δεν αξίζει τα λεφτά της.

Σε αυτό το άρθρο θα σας εξηγήσω γιατί οι τέσσερεις αυτές απόψεις αποτελούν παρανοήσεις και γιατί δεν πρέπει τόσο γρήγορα και εύκολα να αποκλείετε το ενδεχόμενο να επισκεφθείτε κάποιον άρτια εκπαιδευμένο επαγγελματία ψυχοθεραπευτή.

Η ψυχοθεραπεία συχνά δεν είναι όπως οι περισσότεροι φαντάζεστε ότι θα είναι.

Ας επεξεργαστούμε τις απόψεις που αναφέρθηκαν παραπάνω λίγο καλύτερα:

1. Η ψυχοθεραπεία είναι για ανθρώπους που δεν είναι φυσιολογικοί

Μια από τις πιο απελευθερωτικές απόψεις που έχουν εκφραστεί και που ισχύει στην πραγματικότητα είναι ότι όλοι οι άνθρωποι αγωνιζόμαστε και αντιμετωπίζουμε δυσκολίες στη ζωη μας. Η ερώτηση που πρέπει να κάνουμε στον εαυτό μας, λοιπόν, δεν είναι: «Μήπως είσαι τρελός;», αλλά: «Πόσο τρελός είσαι;» και «Τρελός με ποιον τρόπο;»

Όλοι έχουμε τις παραξενιές, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητές μας που παρεμβαίνουν στον τρόπο που θα θέλαμε να ζήσουμε τη ζωή μας. Όλοι έχουμε τις τρέλες μας και είμαστε ευερέθιστοι σε κάποια θέματα.  Όλοι φοβόμαστε κάποια πράγματα που άλλοι δεν φοβούνται. Κι όλοι έχουμε βρεθεί σε καταστάσεις που δυσκολευόμαστε να διαχειριστούμε ή που μας κάνουν να αμφισβητούμε τον εαυτό μας.

Άλλοι ενδέχεται να πιάνουν τον εαυτό τους να βγαίνει συνέχεια με τον ίδιο τύπο ανθρώπων ή να κάνει συνεχώς τα ίδια λάθη στις σχέσεις του.

Ενώ άλλοι δυσκολεύονται να εκφράσουν τις ανάγκες και τις σκέψεις τους σε ανθρώπους με μεγαλύτερο κύρος.

Όποια και αν είναι η συνθήκη, όλοι έχουμε κάτι για το οποίο αγωνιζόμαστε και μας δυσκολεύει στην καθημερινότητά μας.

Το μόνο που διαφοροποιεί αυτόν που έχει μπει σε ψυχοθεραπευτική διαδικασία από κάποιον που δεν το έχει τολμήσει είναι η θέληση και το θάρρος να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες της ζωής του.
Επομένως η διάκριση δεν έχει να κάνει με το ότι ο ένας είναι φυσιολογικός και ο άλλος όχι. Η διαφορά εντοπίζεται ανάμεσα σε αυτόν που επιλέγει να κρύψει τις αδυναμίες του πίσω από την κουκούλα της φυσιολογικότητάς του και σε αυτόν που αναγνωρίζει πως οι δυσκολίες είναι φυσιολογικές και δίνει στον εαυτό του την άδεια και τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει τη ζωή όπως είναι και όχι όπως θα ήθελε να είναι.

2. Πρέπει να μπορώ να λύνω τα προβλήματά μου μόνος μου.

Τώρα που έχετε κατανοήσει ότι όλοι οι άνθρωποι αναπόφευκτα έχουν να αντιμετωπίσουν τις δικές τους δυσκολίες, δε χρειάζεται πια να  διαστρευλώνετε την πραγματικότητα προσπαθώντας να χωρέσετε μέσα στο «φυσιολογικό».

Ωστόσο, ενδέχεται ακόμα να νιώθετε άσχημα να ζητήσετε από κάποιον άλλο να λύσει τα δικά σας προβλήματα.

Γιατί;  Επειδή στην κουλτούρα μας το να είναι κανείς δυνατός ισοδυναμεί με το να λύνει τα προβλήματά του μόνος του.

Αρκετοί θεωρούν ότι είναι σημάδι αδυναμίας το να μην είναι κάποιος σε θέση να διαχειριστεί μόνος του όποιο θέμα προκύπτει στη ζωή του. Αντί να επισκεφθούν κάποιον ειδικό πολλοί καταφεύγουν σε βιβλία αυτοβοήθειας ή υιοθετούν αυτοκαταστροφικές συνήθειες (όπως το αλκοόλ και τα ναρκωτικά), διάφορες μορφές άμυνας ή επιβάλουν στον εαυτό τους να είναι καλά και χαμογελούν ψεύτικα.

Ωστόσο, κάποιος ειδικός μπορεί να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε ή να πετύχετε κάτι που θα ήταν πολύ δύσκολο έως και αδύνατο να αντιμετωπίσετε μόνοι σας.

Στην πραγματικότητα, ο θεραπευτής δε θα ακούσει το πρόβλημά σας για να σας προτείνει λύσεις ή να δώσει συμβουλές. Αντίθετα θα σας βοηθήσει να οδηγηθείτε σε νέες σκέψεις και συναισθήματα που αγνοούσατε ή δεν δίνατε ιδιαίτερη σημασία ή που σκόπιμα παραβλέπατε. Με αυτό τον τρόπο θα σας φέρει συνειδητά αντιμέτωπους με τα προβήματά σας και θα σας βοηθήσει να δείτε και να αντιμετωπίσετε τον εαυτό σας με διαφορετικό τρόπο.

Με διάφορους τρόπους, η ψυχοθεραπεία βάζει το  άτομο σε μια διαδικασία να απομακρύνεται από τα προβλήματά του και να βλέπει τη μεγαλύερη εικόνα. Αντί να δίνει λύσεις σε προβλήματα που νομίζετε ότι έχετε, η ψυχοθεραπεία σας ωθεί να δείτε το πρόβλημα υπό άλλη οπτική. Έτσι, οι λύσεις που νομίζατε ότι θέλατε μπορεί αν μην είναι αυτές που πραγματικά θέλετε.

Η ψυχοθεραπεία τελικά δεν είναι μια διαδικασία κατά την οποία θα λύσετε τα προβλήματά σας, αλλά μια μετατροπή του τρόπου που βλέπετε και διαχειρίζεστε τον εαυτό και τα προβλήματά σας. Αλλάζει τον τρόπο που αντιλαμβάνεστε τον εαυτό σας και στο τέλος ενδέχεται να αλλάξουν και οι επιθυμίες, οι ανάγκες και τα θέλω σας από τη ζωή.

Η πεποίθηση ότι ο καθένας πρέπει να λύνει τα προβλήματά του μόνος του και να μην του τα λύνει ο ψυχολόγος δεν ευσταθεί όταν μιλάμε για ψυχοθεραπεία. Εκεί δεν πρόκειται για εναν ειδικό ο οποίος φτάνει στη λύση και σου τη δίνει βάζοντας με τη λογική κάτω το πρόβλημα. Αντίθετα ο ψυχοθεραπευτής είναι ένας άνθρωπος που ακούει τους προβληματισμούς σας άκριτα και σας οδηγεί στο να σκεφτείτε με διαφορετικό τρόπο, ώστε να φτάσετε σε αλήθειες που δεν είχατε αγγίξει παλιότερα.


3. Μπορώ απλά να μιλήσω με έναν φίλο μου.

Ένας φίλος σας και ένας ψυχοθεραπευτής είναι δυο διαφορετικοί ρόλοι στη ζωή σας.

Όλοι μας επωφελούμαστε με το να μιλάμε με τους φίλους μας για θέματα που μας απασχολούν.

Όμως, όπως θα ξέρετε οι περισσότεροι, οι φίλοι μας δεν είναι πάντα σε θέση να μας ακούσουν και να μας συμπαρασταθούν με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορέσουμε να ανοιχτούμε και να συζητήσουμε για τους πιο καλά κρυμμένους φόβους μας και για τις πιο ντροπιαστικές μας ιδιοτροπίες.

Γι’ αυτό ακριβώς τα πρώτα πράγματα που μαθαίνει ένας ψυχοθεραπευτής είναι να μην αντιδρά αυθόρμητα με τρόπους που ένας φίλος θα αντιδρούσε ακούγοντας κάποιον.

Οι φίλοι συχνά κάνουν από καλή πρόθεση πράγματα που οι ψυχοθεραπευτές έχουν μάθει ότι δεν βοηθούν ιδιαίτερα και τα αποφεύγουν.

Ως φίλοι συχνά συμπαραστεκόμαστε και προσπαθούμε να κάνουμε το φίλο μας να μη νιώθει άσχημα. Πρόσπαθούμε να του φτιάξουμε το κέφι λέγοντάς του ότι όλα θα πάνε καλά ή προβάλλοντας λόγους  για τους οποίους δεν πρέπει να νιώθει άσχημα ή ενοχές. Ωστόσο, αυτό αναπόφευκτα περνάει το μήνυμα ότι δεν αντέχουμε ή δεν θέλουμε να ακούσουμε τον πόνο του ή ότι αυτό που τον βασανίζει μας φαίνεται χαζό ή άνευ λόγου.

Επιπλέον, ως φίλοι συχνά δίνουμε συμβουλές βασισμένες στη δική μας εμπειρία με το τι ήταν αποτελεσματικό για εμάς. Ωστόσο, μια τέτοια συμβουλή μπορεί να είναι άτοπη ή άκαιρη σε σχέση με την κατάσταση και τις αξίες του ατόμου. Ειλικρινά, πόσο συχνά βρίσκετε πραγματικά βοηθητικές τις συμβουλές που σας έχουν δώσει άλλοι; Τις περισσότερες φορές τις συμβουλές των άλλων τις βρίσκουμε ακυρωτικές και απλουστευτικές. Αν τα προβληματά σας ήταν τόσο εύκολα ώστε να μπορέσετε να τα λύσετε ακολουθώντας απλές συμβουλές, θα μπορούσατε να βρείτε τη λύση και μόνοι σας.

Οι φίλοι δεν κατανούν βαθιά την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης ούτε την «κανονικότητα του να μη είσαι κανονικός» όπως οι ψυχοθεραπευτές. Οι φίλοι έχουν περιορισμένη προοπτική του τι είναι αποδεκτό, κανονικό και έχουν μειωμενη ανοχή σε αυτό που διαφέρει από τις κοινωνικές νόρμες και τις σχεσεις των ανθρώπων. Έτσι, πολλές φορές κρύβουμε πτυχές της σκέψης και του εαυτού μας ακόμα και όταν ανοιγόμαστε σε έναν φίλο, προκειμένου να μην ξεφύγουμε από αυτό που αποδέχονται ως κανονικό. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει στο ασφαλές περιβάλλον της ψυχοθεραπείας.

Αντίθετα, ο ψυχοθεραπευτής έχει πιθαρχεία στο πώς θα ακούσει, πώς θα αποκριθεί και πως θα νοηματοδοτήσει αυτό που θα ακούσει. Δεν προβαίνει σε βιαστικά συμπεράσματα, δεν δίνει άκαιρες συμβουλές και δεν περιορίζει την εξερεύνηση του διαφορετικού και δεν περιορίζεται σε κοινωνικές συμβάσεις περί «καλού και κακού». Αυτό  σημαίνει ότι μπορουν να σας συνατήσουν εκεί που πραγματικά βρίσκεστε, θα αντέξει και θα αγκαλιάσει το συναίσθημα που βιώνετε και θα σας βοηθήσει να διευρύνετε τη γνώση σας για αυτά που πραγματικά πιστεύετε, αισθάνεστε και θέλετε, ακόμα και αν είναι πράγματα που ακόμα δεν έχετε παραδεχτεί στον εαυτό σας.

4. Η ψυχοθεραπεία είναι πολύ ακριβή

Είναι αλήθεια ότι πολλές φορές η ψυχοθεραπεία κοστίζει αρκετά. Και αυτό επειδή από τη μία οι καλοί ψυχοθεραπευτές χρειάζονται αρκετά χρήματα για την εκπαίδευσή τους και από την άλλη επειδή από τη φύση της πρόκειται για χρονοβόρα και συναισθηματικά έντονη διαδικασία.

Όταν καλείστε να αναλογιστείτε αν η ψυχοθεραπεία αξίζει τα χρήματά της, θα πρέπει να σκεφτείτε την αξία του να ζείτε τη ζωή σας με μεγαλύτερη αυτογννωσία και επίγννωση. Για μερικούς ανθρώπους, ένας τέτοιος τρόπος ζωής δεν αποτελεί προτεραιότητα και για αυτούς η αλήθεια είναι ότι η ψυχοθεραπεία θα φαντάζει για πάντα μια ακριβή διαδικασία.

Αν από την άλλη αξιολογείτε ότι μια πιο ευσυνείδητη ζωή θα φάνταζε λιγότερο διστακτική και προτιμότερη, τότε μπορείτε να δέιτε την ψυχοεραπεία σαν μια επένδυση ζωής και να διαμορφώσετε τον προϋπολογισμό σας έτσι ώστε να μπορέσετε να χαρίσετε το δώρο αυτό στον εαυτό σας.

Στο τέλος, αυτο που αφήνει η ψυχοθεραπεία δεν είναι το κόστος της, αλλά το πόσο εσείς κοστολογείτε τη διαδικασία αυτή για τη ζωή σας.

Κάποιοι άνθρωποι ξοδεύουν πολλά χρήματα για διακοπές ή για πλαστικές επεμβάσεις, αλλά διστάζουν να δώσουν τα ίδια χρήματα για να εξασφλίσουνν την πνευματική και συναισθηματική τους ευημερία.

Ωστόσο, η ζωή δεν είναι κάτι στο οποίο έχουμε επιδεξιότητα εκ γενετής. Πρόκειται για μια δεξιότητα στην οποια πρέπει να εκπαιδευτούμε. Και ορισμένοι άνθρωποι χρειάζονται υποστήριξη για να την κατακτήσουν.

Πολυδώρου Χριστίνα

Read More

Γιατί η αυτοκριτική βλάπτει;

Στα  πλαίσια πολλών κοινωνιών  η αυτοκριτική θεωρείται χρήσιμη και εποικοδομητική. Πολλοί πιστεύουν ότι η εξέλιξη επιτυγχάνεται μέσω του σωφρονισμού και της τιμωρίας. Ορισμένες φορές oι άνθρωποι φοβούνται ότι η εκτίμηση που τρέφουν για τον εαυτό τους μπορεί να εκληφθεί ως περιαυτολογία ή έπαρση.

Έτσι , λοιπόν, τα παιδιά διδάσκονται να συμπεριφέρονται σωστά  και να προσπαθούν περισσότερο μέσα από την υπόδειξη ελαττωμάτων τους και όχι μέσα από επαίνους  για τις αρετές και τις επιτυχίες τους. Οι γονείς και οι δάσκαλοι  ασχολούνται διαρκώς με την επισήμανση των λαθών που κάνουν τα παιδιά, ενώ θα έπρεπε να τα βοηθούν να αναπτύξουν τις θετικές ιδιότητές τους.

Αυτό το γεγονός συχνά τροφοδοτεί την αντίληψη ότι η αυτοκριτική είναι το μοναδικο στοιχείο που μπορεί να οδηγήσει και να κρατήσει κάποιον «στον ίσιο δρόμο»- όποιος απαλλάσσεται από την αυτοκριτική κινδυνεύει να βουλιάξει στο βάλτο της επιεικούς αντιμετώπισης του εαυτού και να μην καταφέρει να επιτύχει οτιδήποτε σημαντικό στη ζωή του!

Έτσι λοιπόν διδασκόμαστε από πολύ νωρίς τον αυτοκριτικό τροπο σκέψης, ο οποίος εξελίσσεται σε συνήθεια, σε αυτόματη αντίδραση, σε ασυνείδητη συμπεριφορά. Μπορεί, μάλιστα, να πιστεύετε ότι η αυτοκριτική ειναι εποικοδομητική και χρήσιμη, ότι αποτελεί το δρόμο προς την ατομική σας εξέλιξη. Αξίζει να εξετάσουμε πιο αναλυτικά αυτή την αντίληψη.. Θα διαπιστώσετε ότι στην πραγματικότητα η αυτοκριτική παρουσιάζει ορισμένα σοβαρά μειονεκτήματα.

Η αυτοκριτική πυροδοτεί αρνητικά συναισθήματα και σας «παραλύει»

Σκεφτείτε κάποιον γνωστό σας που διακρίνεται για την αυτοπεπείθησή του. Φανταστείτε ότι τον ακολουθείτε διαρκώς, ότι του υποδεικνύετε ακομα και το παραμικρό λάθος του, ότι του λέτε πως τα καταφερε καλά αλλά θα μπορούσε να ήταν καλύτερος/γρηγορότερος/ αποδεκτικότερος ότι τον «στολίζετε» με διάφορους αρνητικούς χαρακτηρισμούς και ότι του λέτε να αγνοήσει ή να υποτιμήσει τις επιτυχίες του. Καθως θα περνούσαν οι μέρες και οι εβδομάδες, τι επίδραση πιστεύετε ότι θα είχε αυτή η κριτική; Πώς θα επηρέαζε αυτή η κριτική την πεποίθησή του ότι μπορέι να επιτύχει στη ζωή; Πώς θα επηρέαζε την ικανότητα του να λαμβάνει αποφάσεις και να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες; Η ζωή του θα γινόταν πιο εύκολη ή πιο δύσκολη; Εσείς θα μπορούσατε να συμπεριφερθείτε έτσι σε ένα φίλο σας; Όχι; Γιατί;

Αν συνηθίζετε να ασκείτε σοβαρή αυτοκριτική, τότε πρέπει να συνειδητοποιήσετε ότι συμπεριφέρεστε έτσι στον εαυτό σας, και μάλιστα χωρίς να το αντιλαμβάνεστε. Οι αυτοκριτικές σκέψεις μοιάζουν με έναν παπαγάλο στον ώμο σας, που δεν παύει να παπαγαλίζει τις επικριτικές κουβέντες του μες στο αυτί σας! Σκεφτείτε κατά πόσο αυτό το γεγονος σας αποθαρρύνει και σας αποκαρδιώνει κατά πόσο σας «παραλύει» και ναρκώνει την επιθυμία σας να αλλάξετε και να εξελιχθείτε.

Η αυτοκριτική είναι άδικη

Οι άνθρωποι που είναι μονιμως κυριευμένοι από αυτοκριτικές σκέψεις αντιδρούν ακόμα και στο παραμικρό λάθος ή στην παραμικρή αποτυχία αγνοώντας τις θετικές πλευρές της προσωπικότητάς τους. Τα «ραντάρ ανίχνευσης» των αδυναμιών και των ελαττωμάτων τους είναι εξαιρετικά ευαίσθητα. Όποτε εντοπίζουν ένα αδύνατο σημείο τους, θεωρούν ότι έχουν αρκετά στοιχεία για να καταδικάσουν τον εαυτό τους. Σκέφτονται ότι είναι κακοί, αξιολύπητοι ή ανόητοι γενικά ως άτομα.

Πιστεύετε ότι αυτό είναι δίκαιο;

Η αλήθεια είναι ότι ο καθένας από εμάς αποτελεί ένα σύνολο από εκατομμύρια συναισθήματα, πράξεις, συμπεριφορές και σκέψεις- άλλοτε καλές, άλλοτε κακές και άλλοτε ουδέτερες. Όταν καταδικάζετε συνολικά τον εαυτό σας επειδή κάνατε ένα λάθος ή κάτι που μετανιώσατε, καταλήγετε σε ένα γενικό συμπέρασμα για το άτομό σας, το οποίο βασίζεται σε στρευλωμένα στοιχεία και μόνο στις αρνητικές πλευρές του εαυτόυ σας. Πρέπει να είστε ρεαλιστές. Αναγνωρίστε και συνεκτιμήστε τα προτερήματα και τις αρετές σας και δεχτείτε ότι όπως όλα τα μέλη της ανθρώπινης φυλής, έχετε και εσείς αδυναμίες και ελαττώματα.

Η αυτοκριτική παρεμποδίζει τη μάθηση

Η αυτοκριτική κλονίζει την αυτοπεποίθηση και σας πυροδοτεί συναισθήματα θλίψης, απογοήτευσης και αποθάρρυνσης. Οι αυτοκριτικές σκέψεις όχι μόνο δε σας βοηθούν να ξεπεράσετε τα προβλήματά σας,  αλλά σας εμποδίζουν ακόμα και να αντιληφθείτε ξεκαθαρα τον εαυτό σας και τη ζωή σας, καθώς και να μεταβάλετε όσες πλευρές του εαυτού σας θέλετε πραγματικά να αλλάξετε. Σε γενικές γραμμές, οι άνθρωποι διδάσκονται περισσότερα όταν οι επιτυχίες τους αναγνωρίζονται, ανταμείβονται και επαινούνται, και λιγότερο όταν δέχονται κριτική ή όταν τιμωρούνται για τα λάθη και τις αποτυχίες τους. Η αυτοκριτική απλώς επισημαίνει τα λάθη και σας προκαλεί αρνητικά συναισθήματα – δεν σας προσφέρει στοιχεία που θα σας βοηθήσουν να τα καταφέρετε καλύτερα την επόμενη φορά. Αν δίνετε σημασία μόνο στις αποτυχίες σας,  χάνετε την ευκαιρία να διδαχτείτε από τις επιτυχίες σας και να τις επαναλάβετε. Με τον ιδιο τρόπο αν καταδικάζετε τον εαυτό σας κάθε φορά που κάνετε ένα λάθος, χάνετε την ευκαιρία να μάθετε από τα λάθη σας και να ασχοληθείτε με τη βελτίωση όσων πλευρών της προσωπικότητάς σας θέλετε να αλλάξετε.

Η αυτοκριτική αγνοεί την πραγματικότητα

Όταν τα πράγματα δεν πηγαίνουν καλά, όχι μόνο κατηγορείτε τον εαυτό σας για όσα κάνατε, αλλά μάλλον σκέφτεστε και ότι θα έπρεπε να έχετε ενεργήσει διαφορετικά. Ίσως έχετε δίκιο να σκέφτεστε ότι ένας διαφορετικός τρόπος δράσης θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια πιο θετική έκβαση της κατάστασης. Όμως, πώς σας φάνηκε η κατάσταση εκείνη την ώρα; Στην πραγματικότητα, το πιθανότερο είναι ότι υπήρχαν κάποιοι λόγοι που σας ώθησαν να ενεργήσετε με τον συγκεκριμένο τρόπο, ακόμα και αν, τελικά, η αντίδρασή σας αποδείχτηκε λανθασμένη και αποτυχημένη. Αν λάβει κανείς υποψη του τις συνθήκες (ήσαστε κουραμένος, βρισκόσασταν σε σύγχυση, δεν είχατε αρκετές πληροφορίες για να χειριστείτε την κατάσταση με τον καλύτερο δυνατό τρόπο), έπρεπε πραγματικά να ενεργήσετε όπως ακριβώς ενεργήσατε!

Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να αγνοείτε τα πραγματικά λάθη που διαπράξατε ή ότι πρέπει να αδιαφορείτε αν πραγματικα μετανιώσατε για κάποια πράξη σας. Προσπαθήστε να εξετάσετε αντικειμενικά την κατάσταση και να χρησιμοποιήσετε τις νέες γνώσεις σας για να διδαχθείτε από την εμπειρία. Έτσι όταν θα κληθείτε να αντιμετωπήσετε ξανά μια παρόμοια κατάσταση, θα έχετε την ευκαιρία να τη χειριστείτε με διαφορετικό τρόπο. Όταν μένετε προσκολλημένοι στο παρελθόν και τιμωρείτε διαρκώς τον εαυτό σας με τις αναμνήσεις των παρελθοντικών αποτυχιών, το μόνο που καταφέρνετε είναι να κυριεύεστε από αρνητικά συναισθήματα και να παραλύετε. Αυτή η τακτική δε θα σας βοηθήσει να σκεφτείτε πιο ρεαλιστικά και να λειτουργήσετε πιο αποτελεσματικά την επόμενη φορά.

Η αυτοκριτική σάς ...μαχαιρώνει πισώπλατα

Συχνά οι άνθρωποι αποθαρρύνονται και πλήττουν ακόμα περισσότερο την αυτοεκτίμησή τους κατηγορώντας τον εαυτό τους για την έλλειψη αυτοπεποίθησης και αποφασιστικότητας, καθώς και για τα συναισθήματα θλίψης και άγχους που τους κυριεύουν. Αυτά, όμως, είναι συνηθισμένα προβλήματα που επηρεάζουν τους περισσότερους από εμάς (ή όλους) ανάλογα με τις συνθήκες.
Όπως είδαμε, οι προσωπικές δυσλειτουργίες αποτελούν συχνά φυσιολογική αντίδραση  σε στρεσογόνα γεγονότα και, σε γενικές γραμμές, είναι κατανοητό προϊόν της διαδικασίας μάθησης που ξεκινά από τα παιδικά μας  χρόνια.

Αυτές οι δυσλειτουργίες δεν υποδηλώνουν ότι εχετε κάποιο σοβαρό πρόβλημα. Το πιθανότερο είναι ότι οποιοσδήποτε και αν είχε βιώσει τις εμπειρίες σας θα είχε παρόμοιες πεποιθήσεις για τον εαυτό του και, μάλιστα, αυτές οι πεποιθήσεις θα επηρέαζαν με τον ίδιο τρόπο την καθημερινή του ζωή.      

Πολυδώρου Χριστίνα

Read More

Η Αυτοεκτίμηση | Της Virginia Satir

Η αυτοεκτίμηση είναι ιδέα, στάση, συναίσθημα, εικόνα και εξωτερικεύεται με τη συμπεριφορά. Αυτοεκτίμηση είναι η ικανότητα να δίνεις αξία στον εαυτό σου και να τον μεταχειρίζεσαι με αξιοπρέπεια, με αγάπη και αλήθεια.

“Όταν τον εαυτό μου τον εκτιμώ και μου αρέσει, έχω τις μεγαλύτερες πιθανότητες να αντιμετωπίσω τη ζωή με αξιοπρέπεια, ειλικρίνεια, δύναμη, αγάπη και ρεαλισμό”. Αυτή είναι η περίπτωση της υψηλής αυτοεκτίμησης. Απ’ την άλλη μεριά, όταν βλέπει κανείς υποτιμητικά τον εαυτό του, με αηδία ή περιφρόνηση ή άλλο αρνητικό συναίσθημα, o εαυτός χάνει τη δύναμή του και γίνεται θύμα, νικημένο από τη ζωή: “Αν δεν μου αρέσει ο εαυτός μου, τον υποτιμάω και τον τιμωρώ.

Ξεκινάω για ν’ αντιμετωπίσω τη ζωή από τη βάση του φόβου και της ανημπόριας και δημιουργώ μία κατάσταση στην οποία αισθάνομαι θύμα και φέρομαι σαν θύμα. Τιμωρώ τον εαυτό μου και τους άλλους, χωρίς να βλέπω τι κάνω. Πότε φέρομαι δουλικά και πότε σαν τύρρανος. Θεωρώ τους άλλους υπεύθυνους για τις πράξεις μου”. Σ’ αυτήν την ψυχολογική κατάσταση, το άτομο αισθάνεται ότι δεν το λογαριάζουν, ότι συνέχεια απειλείται με απόρριψη και ότι του λείπει η ικανότητα να δει σωστά τον εαυτό του, τους άλλους και τα περιστατικά. Αυτή είναι η περίπτωση της χαμηλής αυτοεκτίμησης.

Ένας άνθρωπος, που δε δίνει αξία στον εαυτό του, περιμένει από κάποιον άλλον – τη σύζυγο, το σύζυγο, το γιο ή την κόρη – να του δώσει την αξία. Αυτό συχνά οδηγεί σε ατέλειωτη χειραγώγηση, που συνήθως προκαλεί αντίκτυπο ολέθριο και για τους δύο.

Σε πολλούς μπορεί να φανεί ριζοσπαστική ή ακόμα και καταστροφική η άποψη πως είναι ουσιαστικό το να αγαπάει και να δίνει κανείς αξία στον εαυτό του. Για πολλούς ανθρώπους το ν’ αγαπάς τον εαυτό σου σημαίνει εγωισμό και επομένως ενέργεια εναντίον των άλλων – πόλεμο μεταξύ των ανθρώπων.

Για να αποφύγουν να στρέφονται εναντίον των άλλων, οι άνθρωποι διδάσκονται ν’ αγαπάνε τους άλλους αντί ν’ αγαπάνε τον εαυτό τους. Αυτό οδηγεί στην υποτίμηση του εαυτού. Μα γεννιέται και το ερώτημα: αν κανείς δεν έχει μάθει ν’ αγαπάει τον εαυτό του, πώς μπορεί να ξέρει ν’ αγαπάει τους άλλους; Έχουμε πολλές αποδείξεις που μαρτυρούν ότι μόνο αν αγαπάς τον εαυτό σου, θα μπορέσεις ν’ αγαπήσεις και τους άλλους, ότι αυτοεκτίμηση και εγωισμός δεν είναι το ίδιο πράγμα.

Ο εγωισμός αποτελεί μία μορφή ανωτερότητας, στην οποία το μήνυμα είναι κάποια παραλλαγή του “είμαι καλύτερος από σένα”. Το να αγαπάς τον εαυτό σου είναι μία δήλωση, μία θέση αξίας. Όταν δίνω αξία στον εαυτό μου, τότε μπορώ να αγαπώ τους άλλους αναγνωρίζοντας την αξία τους. Όταν ο εαυτός μου δεν μου αρέσει, τότε τα συναισθήματά μου για τους άλλους θα είναι ζήλεια ή φόβος.

Οι καλές ανθρώπινες σχέσεις και η κατάλληλη και τρυφερή συμπεριφορά πηγάζουν από ανθρώπους που έχουν αυξημένη αυτοεκτίμηση. Για να το πούμε απλά, όσοι αγαπάνε και εκτιμούν τον εαυτό τους είναι ικανοί να αγαπήσουν και να εκτιμήσουν τους άλλους και να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα κατάλληλα. Η συναίσθηση της αξίας του εαυτού είναι το κλειδί, ο δρόμος για να γίνεις περισσότερο ανθρώπινος, να αποκτήσεις υγεία και ευτυχία, να δημιουργήσεις και να συντηρήσεις ικανοποιητικές σχέσεις και να είσαι ο κατάλληλος άνθρωπος, αποδοτικός και υπεύθυνος.

Όταν νοιάζεται κανείς για τον εαυτό του, δεν πρόκειται ποτέ να κάνει κάτι για να τον πληγώσει, να τον υποτιμήσει, να τον ταπεινώσει ή να τον καταστρέψει, αυτόν ή κάποιον άλλον και ποτέ δεν θα θεωρήσει τους άλλους υπεύθυνους για τις πράξεις του. Για παράδειγμα, όσοι νοιάζονται για τον εαυτό τους, δεν θα τον καταστρέψουν με ναρκωτικά και δεν θα επιτρέψουν ποτέ στους άλλους να τους κακομεταχειριστούν σωματικά ή ψυχικά.

Όταν οι άνθρωποι αισθάνονται ότι δεν αξίζουν, είναι σίγουροι πως οι άλλοι θα τους ξεγελάσουν, θα τους παραγκωνίσουν και θα τους υποτιμήσουν. Έτσι προετοιμάζουν τον δρόμο για να γίνουν θύματα. Καθώς περιμένουν το χειρότερο, το προκαλούν και συνήθως το παθαίνουν. Για να προστατευθούν, κρύβονται πίσω από έναν τοίχο δυσπιστίας και βουλιάζουν μέσα σ’ ένα τρομακτικό συναίσθημα μοναξιάς και απομόνωσης. Έτσι, απομονωμένοι από τους άλλους, γίνονται απαθείς, αδιαφορούν για τον εαυτό τους και για τους άλλους γύρω τους. Είναι δύσκολο γι’ αυτούς ν’ ακούσουν, να δουν και να σκεφτούν καθαρά και επομένως έχουν την τάση να παραγκωνίζουν και να υποτιμούν τους άλλους. Όσοι αισθάνονται έτσι, χτίζουν τεράστιους ψυχολογικούς τοίχους και κρύβονται πίσω τους και ύστερα, για να αμυνθούν, αρνιούνται πως αυτό έκαναν. Ο φόβος είναι φυσικό επακόλουθο αυτής της δυσπιστίας και της απομόνωσης. Μας περιορίζει και μας τυφλώνει. Μας εμποδίζει να διακινδυνεύσουμε με νέες λύσεις στα προβλήματά μας. Αντίθετα, μας σπρώχνει πάντα σε τρόπους συμπεριφοράς εκ των προτέρων καταδικασμένους σε αποτυχία.

Όσο πιο δυνατή η αυτοεκτίμηση, τόσο πιο εύκολα παίρνει κανείς κουράγιο για ν’ αλλάξει η συμπεριφορά. Όσο πιο πολύ εκτιμάει κανείς τον εαυτό του, τόσο πιο λίγα απαιτεί από τους άλλους. Όσο λιγότερα απαιτεί, τόσο περισσότερο τους εμπιστεύεται. Όσο πιο πολύ εμπιστεύεται τον εαυτό του και τους άλλους, τόσο πιο πολύ μπορεί ν’ αγαπάει. Όσο πιο πολύ αγαπάει, τόσο πιο λίγο φοβάται τους άλλους. Όσο περισσότερα οικοδομεί μαζί με τους άλλους, τόσο πιο πολύ τους γνωρίζει. Όσο πιο πολύ τους γνωρίζει, τόσο πιο στερεοί είναι οι δεσμοί και οι γέφυρες ανάμεσα σ’ αυτόν και τους άλλους. Η συμπεριφορά της αυτοεκτίμησης βοηθάει λοιπόν να μπει τέλος στην απομόνωση και την αποξένωση ανάμεσα στους ανθρώπους και τις ομάδες.

Προσαρμογή από το βιβλίο της Virginia Satir, “Πλάθοντας Ανθρώπους” – εκδ. ΚΕΔΡΟΣ

Πηγή: http://www.nostimonimar.gr/i-aftoektimisi-tis-virginia-satir/

Read More

Συναισθηματικός εκβιασμός: Μία αόρατη μορφή κακοποίησης.

Συναισθηματικός εκβιασμός – Πιο συχνός και πιο αληθινός απ΄ό,τι νομίζουμε

Τί είναι ο συναισθηματικός εκβιασμός;

Ο όρος συναισθηματικός εκβιασμός αναφέρεται σε μία μορφή ψυχολογικής χειραγώγησης που συμβαίνει μέσα στα πλαίσια στενών προσωπικών σχέσεων: μπορεί να είναι η σχέση ανάμεσα σε μία μητέρα και το παιδί της, η σχέση μεταξύ συζύγων, αδελφών, ακόμη και μεταξύ πολύ στενών φίλων. Σε αυτές τις σχέσεις, το ένα μέλος χρησιμοποιεί ψυχολογική πίεση προκειμένου να επιτύχει τους σκοπούς του, ενώ το άλλο μέλος υποχωρεί μπροστά στο φόβο των συνεπειών. Ο συναισθηματικός εκβιασμός είναι μία μορφή ψυχολογικής κακοποίησης με πολύ δυσάρεστες συνέπειες.

Πώς λειτουργεί;

Ο «συναισθηματικός εκβιαστής» προβάλλει τις απαιτήσεις του και τις ανάγκες του πάνω από οτιδήποτε άλλο: προκειμένου να βεβαιωθεί ότι θα πάρει αυτό που επιθυμεί χρησιμοποιεί ψυχολογική πίεση απειλώντας, άμεσα ή έμμεσα, ότι αν δε γίνει το δικό του θα υπάρξουν συνέπειες. Υπάρχουν διαφορετικές μορφές συναισθηματικού εκβιασμού. Ο εκβιαστής μπορεί να απειλεί ότι θα κάνει κακό στον εαυτό του (όχι απαραίτητα σωματικό), ότι θα τιμωρήσει το «θύμα» του αν δεν ανταποκριθεί ή μπορεί να παριστάνει το μάρτυρα προκαλώντας συναισθήματα ενοχής και οίκτου. Υπάρχουν επίσης εκείνοι που χρησιμοποιούν μία μορφή δωροδοκίας, υποσχόμενοι διάφορα ανταλλάγματα προκειμένου να επιτύχουν το σκοπό τους.

Παραδείγματα συναισθηματικού εκβιασμού.

Οι μάρτυρες. Σκεφτείτε μία μητέρα η οποία στερεοτυπικά όταν επιθυμεί κάτι, επαναλαμβάνει στα παιδιά της ότι «έκανε τα πάντα και ξόδεψε όλη της τη ζωή» για να τα μεγαλώσει σωστά ή ένα σύζυγο ο οποίος πάντα προβάλλει το γεγονός ότι εργάζεται σκληρά για να μη λείψει τίποτα στην οικογένειά του. Αυτοί οι άνθρωποι χρησιμοποιούν την ενοχή και την υποχρέωση σαν μοχλό για να επιτύχουν το σκοπό τους.

Οι τιμωροί. Οι τιμωροί χρησιμοποιούν απειλές και κυρώσεις για να πιέσουν τις καταστάσεις. Μπορεί να απειλούν ότι θα τους συμβούν επώδυνα πράγματα αν δεν τους βοηθήσουμε, ότι θα είναι δυστυχείς, ότι θα κινδυνέψουν ή ακόμα ότι θα μας κάνουν να υποφέρουμε αν δεν ενδώσουμε στις πιέσεις τους.

Οι δωροδοκούντες. Προκειμένου να αποσπάσουν αυτό που θέλουν από το «θύμα» του εκβιασμού τους, δίνουν υποσχέσεις και ανταλλάγματα: «Αν κάνεις αυτό που θέλω, θα συνεχίσω να σε φροντίζω».

Πώς αισθάνονται τα «θύματα» του συναισθηματικού εκβιασμού;

Οι συνέπειες του συνεχιζόμενου συναισθηματικού εκβιασμού είναι οδυνηρές για τον ψυχισμό των θυμάτων. Αισθάνονται ανασφαλείς, ασήμαντοι και έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση ενώ κάθε φορά που κάνουν κάτι για τον εαυτό τους νιώθουν εγωιστές. Τα κύρια συναισθήματα που εμπνέει ο συναισθηματικός εκβιασμός είναι φόβος, υποχρέωση και ενοχή. Το αποτέλεσμα είναι ότι το «θύμα» εμπλέκεται σε έναν ιστό από τον οποίο αισθάνεται αδύναμο ή ανίκανο να ξεφύγει.

Οι άνθρωποι που πέφτουν «θύματα» συναισθηματικού εκβιασμού είναι συνήθως άνθρωποι με έντονα αλτρουιστικά αισθήματα αλλά ταυτόχρονα φοβούνται και αποφεύγουν τη ρήξη, το θυμό και τη διαφωνία. Έχουν μεγάλη ανάγκη να τους αγαπούν, να τους αποδέχονται και να έχουν ανθρώπους γύρω τους. Γίνονται έτσι ευάλωτοι στις συναισθηματικές πιέσεις και εύκολα υπαναχωρούν με αποτέλεσμα να βάζουν πάντοτε τις ανάγκες τους σε δεύτερο πλάνο.

Είμαι «θύμα» συναισθηματικού εκβιασμού;

Παρόλο που πρόκειται για μία μορφή ψυχολογικής βίας και κακοποίησης, πολλές φορές οι άνθρωποι δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν ή να παραδεχτούν τι τους συμβαίνει. Οι συναισθηματικοί εκβιαστές:

– Σας απειλούν ότι θα σας εγκαταλείψουν αν δεν κάνετε αυτό που σας ζητούν.

– Όταν τους αρνηθείτε κάτι, σας κάνουν τη ζωή δύσκολη.

– Σας κατηγορούν ότι είστε εγωιστές, άπληστοι, ότι σκέφτεστε μόνο τον εαυτό σας.

– Σας δίνουν υποσχέσεις τις οποίες σπάνια τηρούν όταν τελικά πετύχουν αυτό που θέλουν.

– Αφήνουν να εννοηθεί ότι αν δεν τους βοηθήσετε θα τους συμβεί κάτι κακό.

– Επαναλαμβάνουν διαρκώς πόσο τους απογοητεύετε, πόσο δεν το περίμεναν αυτό από σας και πόσο τους πληγώνει η συμπεριφορά σας.

– Σας υπενθυμίζουν συχνά πόσα έχουν κάνει για σας και άρα, πόσο υποχρεωμένοι είστε.

– Σας λένε καλά λόγια και σας φέρονται καλά όσο τους δίνετε ό,τι σας ζητήσουν αλλά τα αναιρούν όλα και γίνονται σκληροί και επιθετικοί στο πρώτο όχι που θα πείτε.

– Χρησιμοποιούν τα χρήματα σαν απειλή ή σαν εργαλείο για να σας χειριστούν.

Πώς να το αντιμετωπίσετε.

Οι σχέσεις που βασίζονται σε μηχανισμούς συναισθηματικού εκβιασμού είναι συνήθως βαθειά ριζωμένες και αντιστέκονται σθεναρά στην αλλαγή.

Αναγνωρίστε τη μορφή του εκβιασμού. Παρόλο που ο συναισθηματικός εκβιασμός, ειδικά όταν συμβαίνει χρόνια, μας δημιουργεί σύγχυση και θολώνει τη σκέψη μας, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε τα κίνητρα της συμπεριφοράς μας. Νιώθετε ενοχή, φόβο και υποχρέωση;

Βάλτε όρια. Σπάστε το φαύλο κύκλο του εκβιασμού βάζοντας όρια και κρατήστε τα. Αυτό θα δώσει το μήνυμα ότι έχετε τη δύναμη να πείτε όχι σε κάτι που θεωρείτε παράλογο.

Φροντίστε τον εαυτό σας. Εξετάστε τις προσωπικές σας ανάγκες και επιθυμίες χωρίς να επηρεάζεστε από το φόβο της απειλής. Τι θα κάνατε για τον εαυτό σας αν είχατε απόλυτη ελευθερία;

Δείτε τον εαυτό σας από απόσταση. Πώς θα κρίνατε εσείς τον εαυτό σας; Τι ρόλο έχετε παίξει σε αυτή τη σχέση; Τι συμβουλή θα δίνατε σε έναν άνθρωπο που βρίσκετε στη θέση σας;

Ξεκινήστε με μικρές αλλαγές. Κάνοντας μικρές προσωπικές επιλογές σε καθημερινή βάση και υποστηρίζοντας τον εαυτό σας, θα σας βοηθήσει όχι μόνο να βάλετε όρια αλλά και να θυμηθείτε σταδιακά πώς είστε δυνατοί, αξιόλογοι και πως η αγάπη και η συντροφιά σας αξίζει, χωρίς να χρειάζεται να την «εξαγοράζετε» υποχωρώντας πάντα σε αυτό που σας ζητούν.

Πηγή: http://proionta-tis-fisis.com/synaisthimatikos-ekviasmos-mia-aorati-morfi-kakopoiisis/

Read More

Παιδαγωγικές τακτικές ενίσχυσης της αυτοπεποίθησης.

Τι είναι η αυτοπεποίθηση;

H αυτοπεποίθηση δεν είναι η εγωκεντρική, ναρκισσιστική αίσθηση έπαρσης και ανωτερότητας. Είναι η συναίσθηση της ικανότητας να ανταποκρίνεται κανείς στις απαιτήσεις της καθημερινότητας και η επίγνωση της σημαντικότητάς του ως ιδιαίτερο πρόσωπο.

Η συναίσθηση ότι ως άνθρωποι είμαστε σημαντικοί και έχουμε αξία θεμελιώνεται σε τρεις κυρίως παράγοντες:

– Στις πρακτικές ικανότητες που μας επιτρέπουν να τα καταφέρνουμε στις επαγγελματικές, κοινωνικές, πολιτιστικές και αθλητικές μας δραστηριότητες.

– Στην αναγνώριση, την αποδοχή και την αγάπη, των άλλων.

– Στη δυνατότητά μας να αντιμετωπίζουμε με δυναμισμό και αξιοπρέπεια τις κρίσιμες καταστάσεις τις προσωπικής μας ζωής όπως είναι η ασθένεια, ο χωρισμός, η απώλεια θέσης εργασίας, ο θάνατος αγαπημένου προσώπου κλπ.

Η αυτοπεποίθηση εκφράζεται με συγκεκριμένες γόνιμες συμπεριφορές και υγιή συναισθήματα όπως υπευθυνότητα, πρωτοβουλία, αξιοπρέπεια, αυτοέλεγχο, ανεκτικότητα και σεβασμό των άλλων, επιδίωξη αξιόλογων στόχων κλπ.

Η αυτοπεποίθηση συνοδεύεται από ένα αίσθημα επάρκειας των ικανοτήτων μας, δημιουργική επικοινωνία, γόνιμο προβληματισμό, κατάλληλο σχεδιασμό, σωστές αποφάσεις και από την συναίσθηση ότι με τις προσπάθειές μας μπορούμε να πετύχουμε τα αποτελέσματα που επιθυμούμε.

Η αυτοπεποίθηση δεν καλλιεργείται μόνο με τα ενισχυτικά και υποστηρικτικά λόγια των άλλων αλλά κυρίως με την ρεαλιστική και έγκυρη αυτο-αξιολόγηση, μέσα από την ανάληψη ευθυνών, την εμπειρία της αγάπης και την δυναμική στάση απέναντι στις καθημερινές δυσκολίες και τις αναπόφευκτες αντιξοότητες.

Παιδαγωγικές τακτικές ενίσχυσης της αυτοπεποίθησης:

Επικοινωνώ με το παιδί με ειλικρίνεια και ενδιαφέρον. Του δείχνω ότι χαίρομαι που μιλάω μαζί του και δεν το κάνω σαν αγγαρεία. Εκδηλώνω με σωματικό τρόπο την αγάπη μου με αγκαλιές και χάδια.

Ξεκινώ την επικοινωνία μου με το παιδί εστιάζοντας πάντοτε την προσοχή μου στα θετικά του χαρακτηριστικά και στα χαρίσματά του.

Στις συζητήσεις μας με το παιδί δεν επιβάλλω ευγενικά τις απόψεις μου. Προσπαθώ να είμαι διαλλακτικός και αληθινά δημοκρατικός.

Ομολογώ στο παιδί ότι κάποια από τα αισθήματα που το τρομάζουν είναι ή ήταν και δικά μου αισθήματα. Το παιδί δέχεται τον εαυτό του καλύτερα όταν συνειδητοποιεί ότι τα πρόσωπα που θεωρεί σημαντικά έχουν περάσει ανάλογες δυσκολίες με τις δικές του.

Προτείνω στο παιδί να τοποθετήσει μικρά, έγχρωμα, αυτοκόλλητα χαρτάκια σε διάφορα σημεία του χώρου του, με θετικά μηνύματα που ενισχύουν την αυτοπεποίθηση. Για παράδειγμα: «Ανακαλύπτω τις δυνάμεις που κρύβονται μέσα μου». «Μαθαίνω να σέβομαι τις αδυναμίες μου και να μαθαίνω από αυτές». «Εισπνέω βαθιά, χαλαρώνω το σώμα και μένω ήρεμος.». «Αυτοπεποίθηση». «Δυναμισμός». «Αγάπη».

Ενθαρρύνω το παιδί να αντιμετωπίζει με χιούμορ ακόμη και δυσάρεστα γεγονότα.

Εξηγώ στο παιδί πως αν κάποιος θυμώνει μαζί του, το κοροϊδεύει ή του επιτίθεται, αυτό δεν σημαίνει ότι φταίει ή ότι είναι κακό παιδί.

Εξηγώ στο παιδί πως μέσα του κρύβονται απεριόριστες δυνατότητες που αν τις αξιοποιήσει με συστηματική προσπάθεια μπορεί να πετύχει σε όλους τους τομείς αξιόλογη πρόοδο.

Προτρέπω ευγενικά το παιδί να επιδιώκει υψηλότερες επιδόσεις. Θεμελιώνω όμως τις προσδοκίες μου σε μια ρεαλιστική εκτίμηση των ικανοτήτων του παιδιού και όχι σε πιέσεις που ασκούνται από το κοινωνικό-πολιτιστικό μου περιβάλλον ή από προσωπικές μου ανάγκες για προβολή και επιτυχία.

Προτρέπω το παιδί να βάζει στόχους, να παίρνει αποφάσεις και να λύνει προβλήματα. Το βοηθώ να σχεδιάζει το δρόμο προς την επιτυχία με μια συγκεκριμένη σειρά σταδιακών επιδιώξεων με μικρά και συγκεκριμένα βήματα.

Το βοηθώ να υπομένει, να επιμένει, και να αγωνίζεται μέχρι να πετύχει τους στόχους του.

Το προτρέπω να αποδέχεται χωρίς ταραχή τον έπαινο και την κοροϊδία.

Το ενθαρρύνω να εκφράζει ειλικρινά τις προσωπικές του απόψεις και να εξωτερικεύει ξεκάθαρα τα αισθήματά του.

Το βοηθώ να αναπτύξει αυτοέλεγχο. Να επιλέγει τη συναισθηματική του αντίδραση αντί να αντιδρά παρορμητικά στις προκλήσεις του περιβάλλοντος.

Του μαθαίνω να απορρίπτει την άδικη κριτική αλλά να δέχεται και να αξιοποιεί την καλοπροαίρετη κριτική.

Εξηγώ στο παιδί ότι είναι φυσικό μερικές φορές να μην πηγαίνουν τα πράγματα όπως θα ήθελε.

Επιβραβεύω κάθε μικρή πρόοδο που κάνει το παιδί. Ενισχύω την προσπάθεια που κάνει ακόμη και όταν δεν τα καταφέρνει.

Προτρέπω το παιδί να σέβεται και να εκτιμά τον εαυτό του ανεξάρτητα από το πόσο αποδίδει.

Προτείνω στο παιδί να γράψει ένα γράμμα σε ένα άλλο (υποθετικό) παιδί που αντιμετωπίζει ανάλογες δυσκολίες με τις δικές του. Να του γράψει συμβουλές σχετικά με το πώς θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τα προβλήματά του και να νιώσει καλύτερα. Η αναζήτηση και ο προβληματισμός του παιδιού σε νοητικό και συναισθηματικό επίπεδο, είναι πολύ εποικοδομητική.

Προσπαθώ χωρίς να το καταπιέζω να βάλω τάξη και δομή στην καθημερινή του ζωή.

Προτρέπω το παιδί να αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεών του και να διεκδικεί τα δικαιώματά του.

Βοηθώ το παιδί να αναζητά και να αναγνωρίζει τις θετικές πτυχές της κάθε κατάστασης. (Να βλέπει το μισό ποτήρι γεμάτο).

Βοηθώ το παιδί να αντιμετωπίζει δημιουργικά το φόβο, τον κίνδυνο και την αποτυχία. Να διαχειρίζεται τις δύσκολες καταστάσεις με υπομονή και δυναμισμό. Να συμφιλιώνεται με τους φόβους και να τους αντιμετωπίζει αντί να τους αφήνει να το κυριεύουν και να ελέγχουν τη ζωή του.

Να μαθαίνει από τα λάθη του. Να χάνει χωρίς να θίγεται η αξιοπρέπειά του.

Βοηθώ το παιδί να επιλέγει τη συναισθηματική του αντίδραση απέναντι στα γεγονότα. Να καταλάβει ότι δεν είναι τα γεγονότα και οι περιστάσεις που προσδιορίζουν τη ζωή μας αλλά ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε τα γεγονότα.

Εξηγώ στο παιδί τα χαρακτηριστικά και τις ιδιότητες που μπορούν να συμβάλλουν στη δημιουργία και τη διατήρηση μιας υγιούς σχέσης.

Βοηθώ το παιδί να αντιλαμβάνεται τις επιθετικές προκλήσεις των άλλων και να τις απενεργοποιεί ή να αδιαφορεί.

Το προτρέπω να μπαίνει στη θέση του άλλου και να βλέπει τα γεγονότα μέσα από τα δικά του μάτια. Του μαθαίνω να είναι ανεκτικός και να σέβεται την διαφορετικότητα.

Το προτρέπω να σκέφτεται θετικά και να οραματίζεται τη θετική έκβαση των γεγονότων αλλά να μην απογοητεύεται όταν τα πράγματα δεν πάνε όπως θα ήθελε.

Εξηγώ στο παιδί ότι μπορεί μειώσει το θυμό, το άγχος και το φόβο του με την παρακάτω απλή τεχνική: Εισπνέω βαθιά, χαλαρώνω τους μύες του σώματός μου και συγκεντρώνω την προσοχή μου σε μια υποστηρικτική θετική σκέψη όπως για παράδειγμα «Είμαι σημαντικός ανεξάρτητα από τι πιστεύουν οι άλλοι για μένα» ή «Αντιμετωπίζω το φόβο και γίνομαι πιο δυνατός» ή «μπορώ να ελέγχω τον εαυτό μου και να χαλαρώνω». Ακόμη το προτρέπω να συγκεντρώσει την προσοχή του σε κάτι ουδέτερο όπως, να μετρήσει μέχρι το δέκα ή να παρατηρήσει αναλυτικά τις λεπτομέρειες της μορφής ενός αντικειμένου που είναι κοντά μου (πόρτα, μολύβι, πίνακας)».

Εξηγώ στο παιδί τον τρόπο με οποίο η εικόνα που δίνει στους άλλους (εμφάνιση, στάση του σώματος, τρόπος κοιτάγματος, χειρονομίες, μιμική έκφραση του προσώπου, τόνος, χροιά και ένταση της φωνής) μπορεί να αποκαλύπτει φόβο και ανασφάλεια ή αυτοπεποίθηση και δυναμισμό.

Η εικόνα της ανασφάλειας μαζί με κάποιες άλλες ακατάλληλες συμπεριφορές, προκαλούν αυτούς που αναζητούν κάποιο στόχο για να εκφράσουν την επιθετικότητά τους.

Εξηγώ στο παιδί συμπεριφορές που δηλώνουν ή οδηγούν στην ενίσχυση και την προβολή της αυτοπεποίθησης. (κατάλληλη στάση του σώματος, χειρονομίες, μιμική του προσώπου και τόνος της φωνής που φανερώνουν δυναμισμό).

Εξηγώ στο παιδί την διαφορά ανάμεσα στις παρακάτω συμπεριφορές:

Παθητική Συμπεριφορά: Ανασφάλεια, μπλοκάρισμα αισθημάτων, υποχωρητικότητα, φόβος. Τα θέλω μου και οι ανάγκες μου είναι λιγότερο σημαντικές από των άλλων.
Δυναμική Συμπεριφορά: Υπεράσπιση και διεκδίκηση των ατομικών δικαιωμάτων με τρόπο που δεν θίγει τον άλλο. Τα θέλω μου και οι ανάγκες μου είναι εξίσου σημαντικές με των άλλων. Ειλικρινής εξωτερίκευση των αισθημάτων.
Επιθετική Συμπεριφορά: Παραβίαση των δικαιωμάτων του άλλου, εξωτερίκευση των αισθημάτων με παρενόχληση. Τα θέλω μου και οι ανάγκες μου είναι περισσότερο σημαντικές από των άλλων.

Εξηγώ στο παιδί πώς να κερδίζει την προσοχή και το ενδιαφέρον των άλλων με δημιουργικές – θετικές συμπεριφορές και όχι με προκλήσεις, αταξίες και απαράδεκτα αστεία.

Βοηθώ το παιδί να αξιολογεί και να αποτιμά την βελτίωση που κατορθώνει μέσα από τις προσπάθειές του.

του Νικήτα Καυκιού.

Πηγή: http://fresheducation.gr/?p=4096#.VQsOJNibqdI.facebook

Read More