Δίδυμα παιδιά στην εφηβεία.

Από τη μήτρα της μητέρας τους ακόμα τα δίδυμα αδέρφια συγκρίνονται μεταξύ τους διαρκώς. Ανεξάρτητα για το αν πρόκειται για τις σχέσεις, το σχολέιο, τα αθλήματα ή την κοινωνική ζωή τα δίδυμα αδέρφια προσπαθούν το ένα να είναι καλύτερο από το άλλο. Οι γονείς τους, είναι σημαντικό να γνωρίζουν ότι όσο αδιάφορα και αν δείχνουν, πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού τους υπάρχει η απορία αν ο αδερφός ή η αδερφή τους έχουν καταφέρει κάτι καλύτερα από εκείνους. 

 Όλοι ο έφηβοι βρίσκονται στη φάση που κάνουν τα πρώτα βήματα ώστε να ανεξαρτητοποιηθούν, να αυτονομηθούν σε σχέση με την οικογένεια τους και να αποκτήσουν μια αίσθηση μοναδικότητας. Αυτό από μόνο του κάνει την περίοδο της εφηβείας  αρκετά ταραχώδη, τόσο για τους γονείς όσο και για τους ίδιους τους έφηβους. Για τα δίδυμα αδέρφια και τις οικογένειές τους, η ταραχή αυτή είναι διπλή. Τα δίδυμα αδέρφια είναι πιθανό να είναι ευερέθιστα και να εκνευρίζνται με όλα όσα συμβαίνουν γύρω τους. Οι διαφωνίες και οι καβγάδες μεταξύ τους ενδέχεται να είναι συχνότερες και εντονότερες και οι γύρω να μην είναι σε θέση να καταλάβουν το γιατί. Επιπλέον, σε πολλές περιπτώσεις, ακόμα και αν μεταξυ τους καταλαβαίνουν τι συμβαίνει, δυσκολεύονται πολύ να το εξηγήσουν στους άλλους. 

Είναι ουσιώδες τα δίδυμα αδέρφια να αναπτύξουν ξεχωριστές φιλίες και ενδιαφέροντα από πολύ νωρίς στη διάρκεια της ζωής τους. Ενώ κατά τη διάρκεια του Δημοτικού Σχολείου τα δίδυμα συχνά έχουν πολύ ισχυρούς δεσμούς μεταξύ τους, η περίοδος της εφηβείας είναι πολύ διαφορετική, συνήθως με πολλές εντάσεις και επώδυνη. Η αλληλεπίδραση μεταξύ τους γίνεται διαφορετική. Ενώ προηγουμένως ήταν υποστηρικτικοί ο ένας προς τον άλλον, τώρα θυμώνουν, ζηλεύουν και γίνονται κακεντρεχείς. Ωστόσο, υπάρχουν και περιπτώσεις κατά τις οποίες τα δίδυμα αδέρφια κατά την εφηβεία έρχονται ακόμα πιο κοντά το ένα στο άλλο και αναζητούν να έχουν κοινά ενδιαφέροντα και φιλίες.

Οι γονείς συχνά μπερδεύονται και ανησυχούν με την αλλαγή συμπεριφοράς των διδύμων κατά την εφηβεία. Η εχθρική στάση του ενός προς το άλλο ή η υπερεμπλοκή του ενός στη ζωή του άλλου και ο μη διαχωρισμός τους διεγείρουν ερωτηματικά. Περιστατικά με καβγάδες και τσακωμούς που τους οδηγούν ακόμα και στο να μη μιλούν μεταξύ τους για μέρες είναι αναμενόμενα κατά την εφηβεία. 
Μέχρι ποιο σημειο όμως μπορούν να το κάνουν αυτό και από ποιο σημείο και μετά πρέπει να εμπλακούν οι γονείς; Και πότε ειναι η στιγμή να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό; 

Ποια είναι τα περιστατικά που αν συμβαίνουν υποδεικνύουν ότι θα ήταν καλό  να αναζητήσετε βοήθεια;

1. Άγχος αποχωρισμού. Όταν το παιδί παρουσιάζει ιδιαίτερη ανησυχια όταν αποχωρίζεται (ή στην ιδέα και μόνο ότι πρόκειται να αποχωριστεί) τους γονείς ή το δίδυμο αφερφό ή αδερφή.  Για παράδειγμα,  προέφηβοι 10-13 ετών ενδέχεται να αρνούνται να πάνε στο σχολείο σε διαφορετικό τμήμα από το δίδυμο αδερφό ή αδερφή τους.

2. Προβλήματα σχέσεων. Όταν αποτυγχάνουν να συνάψουν φιλίες που να διαρκούν στο χρόνο. Αυτό ενδέχεται να οφείλεται σε μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες. Ωστόσο μπορεί να εμπεριέχει θυμό και ζήλια προς κάποιον που έχει δεδομένη τη μοναδικοτητά του.

3. Προβλήματα στο σχολείο. Συχνά η αδυναμία συγκέντρωσης στο σχολείο ή η μειωμένη ακαδημαϊκή απόδοση οφείλεται σε καταθληπτικό συναίσθημα ή μαθησιακές δυσκολίες που ενδέχεται να απορρέουν από τη δυναμική των διδύμων.  

4. Έντονη ζήλια ή ανταγωνισμός προς το δίδυμο αδερφό ή αδερφή. Τα συναισθήματα αυτά προκαλούν μεγάλη ένταση. Τα δίδυμα αδέρφια μπορεί να νιώσουν υπερβολική  ζήλια  και ανταγωνισμό μεταξύ τους για διάφορα πράγματα (φίλους, αυτοκίνητα, παρέες, βαθμούς κ.α.). Μερικά δίδυμα αδέρφια έχουν την ανάγκη να είναι όλα «σε ισοπαλία» γεγονός που είναι αδύνατο, με αποτέλεσμα να αναπτύσσται ένας προβληματικός δεσμός μεταξύ τους.

5. Απομόνωση. Όταν τα δίδυμα αδέρφια περνούν όλο τους το χρόνο μαζί και μοιράζοντι τα πάντα, απομονωμένα από το κοινωνικό σύνολο. Η συνακόλουθη έλλειψη εμπιστοσύνης και η αδυναμία δοκιμής  νέων πραγμάτων χωρίς την παρουσία του άλλου είναι προφανές ότι μόνο επιβαρυντικά μπορεί να λειτουργήσει στη μεταξύ τους σχέση αλλά και στον καθένα ξεχωριστά. 

Η δυναμική που υπάρχει στη σχέση μεταξύ δύο διδύμων και ο ρόλος που παίρνει ο καθένας στη μεταξύ τους σχέση επηρεάζεται άμεσα από τη συναισθηματική κατάσταση και το επίπεδο ασφάλειας και επιτυχίας που βιώνει ο καθένας. Η ζήλια, ο ανταγωνισμός και η γενικότερη έλλειψη ευχαρίστησης είναι σημάδια ενός διαταραγμένου δεσμού μεταξύ των διδύμων. Η επέμβαση σε αυτό το δεσμό και η διασφάλιση μιας υγιούς σχέσης μεταξύ τους είναι μια πολύ σημαντική διαδικασία που απαιτεί πολλή προσπάθεια και χρόνο από όλη την οικογένεια.

Και ναι, είναι πιθανό να χρειαστείτε επαγγελματική βοήθεια. Η εφηβεία είναι σημαντική περίοδος για την ανάπτυξη των διδύμων, καθώς είναι η περίοδος κατά την οποία χτίζονται τα θεμέλια για ανεξάρτητη και ψυχολογικά υγιή και ευτυχισμένη ζωή. 

Αναζητήστε τις βαθύτερες αιτίες των αντιπαραθέσεων μεταξύ των δίδυμων παιδιών σας. Το να μειώνετε προσωρινά τις εντάσεις δεν λύνει το πρόβλημα. Υπάρχουν συχνά θέματα ταυτότητας που βρίσκονται πίσω από κάθε αντίδρασή τους και θα τους βοηθούσε πολύ να είστε εκεί ώστε να μοιραστούν τους προβληματισμούς τους. Αρκεί να μην ασκείτε κριτική και να είστε ανοιχτόμυαλοι.

Συμβουλές για να μεγαλώσετε συναισθηματικά ικανοποιημένα δίδυμα αδέρφια.

Τα τελευταία χρόνια με την ανάπτυξη των μεθόδων τεκνοποιείας, είναι πολύ πιο συχνό από ότι στο παρελθόν να πραγματοποιούνται πολλαπλές κυήσεις. Πέρα από την ευτυχία που φέρνουν στην οικογένεια, τα δίδυμα ή τα τρίδυμα προκαλούν και άγχος στους γονείς σχετικά με το μεγάλωμά τους. 

Καλείστε να είστε αποτελεσματικοί και οργανωμένοι, συνεπείς στο χρόνο και ικανοί να προσφέρετε φροντίδα στα παιδιά μέσα σε λογικά πλαίσια. Επιπλεον, αντιλαμβανόμενοι το βαθύ δέσιμο που έχουν μεταξύ τους είναι πολύ σημαντικό να υποστηρίζετε την υγιή ανάπτυξη και συναισθηματική τους ωρίμανση καθώς οδηγούνται προς την ενηλικίωση. Μόλις αντιληφθείτε τον τρόπο που σχετίζονται μαζί σας αλλά και μεταξύ τους, θα μπορέσετε να είστε πολύ πιο αποτελεσματικοί και επιτυχημένοι γονείς. 

Τι να κάνετε:

Να δείχνετε κατανόηση στον ιδιαίτερο δεσμό που έχουν μεταξύ τους. Παρατηρήστε τα για να κατανοήσετε καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο συνδέονται. Επιπλέον δεν είναι κακό να διαβάσετε και να ενημερωθείτε όσο καλύτερα μπορείτε για τον τρόπο που σχετίζονται τα δίδυμα αδέρφια τόσο μεταξύ τους όσο και με τους άλλους.

Φροντίστε να εξασφαλίσετε το αίσθημα της μοναδικότητας για κάθε παιδί. Αυτό θα προσφέρει αρμονία και λιγότερες διαμάχες κατά την εφηβική και ενήλικη ζωή. Το συναισθηματικό δέσιμο με κάθε ένα από τα δίδυμα παιδιά σας θα πρέπει να είναι μοναδικό και διαφορετικό για το καθένα.
Θεωρήστε το κάθε παιδί ανεξάρτητο και φερθείτε στο καθενα με διαφορετικό τρόπο. Μην περιμένετε ότι τα παιδιά σας θα είναι μαζί συνέχεια και μην τους συμπεριφέρεστε σα να είναι ενότητα.

Αποφύγετε να αναφέρεστε σε αυτά ως «τα δίδυμα» αλλά χρησιμοποιείστε τα ονόματά τους κανονικά όπως κάνετε και με τα υπόλοιπα παιδιά σας. Επιπλέον, σιγουρευτείτε ότι δε συμπεριφέρεστε στο καθενα σα να είναι το μισό μιας ολότητας για παράδειγμα το ένα δίδυμο να είναι το καλό και το άλλο το κακό.

Τα δίδυμα και τα τρίδυμα αδέρφια έρχονται στον κόσμο μαζί. Ο αποχωρισμός του ενός από το άλλο όμως γίνεται από τη στιγμή της γέννησής τους και πρόκειται για μια οδυνηρή για αυτά διαδικασία. Πρέπει να δειχνετε ευαισθησία και σεβασμό στην ιδιαίτερη επαφή που έχουν μεταξύ τους, αναγνωρίζοντας όμως ότι δε είναι ένα, αλλα ότι το καθένα αποτελεί μια ολότητα. 

Προσπαθείστε να μαθαίνετε τι είναι αυτό που δημιουργεί κάθε φορά την αντίδραση και την ένταση μεταξύ τους. Αναρωτηθείτε για τους λόγους που τα παιδιά σας δεν είναι ικανοποιημένα το ένα με το άλλο.  Ποιος ο δικός σας ρόλος σε αυτό; Μήπως το ένα από τα δύο νιώθει «το αγαπημένο της μαμάς και του μπαμπά»; Μήπως το ένα έχει περισσότερα προνόμια από το άλλο; Μήπως εξαρτώνται περισσότερο από όσο θα έπρεπε το ένα από το άλλο; 

Κατανοήστε τις δράσες και τις αντιδράσεις μεταξύ τους. Το να λεκτικοποιείτε αυτό που πιστεύετε ότι συμβαίνει μεταξυ τους θα βοηθήσει τόσο εσάς όσο και τα παιδιά σας.

Αναγνωρίστε ότι τα παιδιά σας είναι ιδιαίτερα. Μιλήστε τους για το τι σημαίνει το ότι είναι δίδυμα ή τρίδυμα και πώς αυτό διαφέρει από το να είναι απλά αδέρφια. Εξηγήστε τους ότι είναι ιδιαίτερα και τι σημαίνει αυτό. Ρωτήστε τα αν τους αρέσει που έιναι δίδυμα. Πείτε τους πώς θα σας άρεσε να σχετίζονται μεταξύ τους και παροτρύνετέ τα να σας πούν τι σχέση θα ήθελαν εκείνα να έχουν μεταξύ τους. 

Τι να αποφύγετε:

Μην αμφισβητήσετε τη δύναμή τους. Τα δίδυμα είναι δυνατό να γίνουν διπλός μπελάς για κάποιους γονείς (όχι μόνο σε σχέση με υλικά αγαθά και υπόχεώσεις, όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο). Αντικειμενικά, τα δίδυμα ή τρίδυμα αδέρφια είναι δυνατό να προκαλέσουν αναταρχή στους γονείς και τα υπόλοιπα αδέρφια τους. Και αυτό γιατί μπορούν πολύ πιο έυκολα να «κάνουν κόμμα». Αν αναζητήσετε και καταφέρετε να βρείτε τα σημάδια που υποδεικνύουν μια τέτοια κατάσταση, θα βοηθηθείτε πολύ στο να προλαμβάνετε τέτοιου είδους περιπέτειες.

Μην αφήσετε τα δίδυμα ή τρίδυμα αδέρφια να εξαρτώνται το ένα από το άλλο. Συχνά πολυάσχολοι γονείς αφήνουν τα αδέρφια να περνούν πολύ χρόνο μαζί για πολλές ώρες κάθε μέρα ενδεχομένως και συνέχεια. Κάτι τέτοιο επηρεάζει τη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Πάρα πολύς χρόνος μαζί, τους δημιουργεί υπερεξάρτηση του ενός από το άλλο, που είναι πολύ δύσκολο να λυθεί στην περίπτωση που παγιωθεί. Συνακόλουθα, θα υπάρχουν επιπτώσεις στη σχολική επίδοση και τις κοινωνικές δεξιότητες. Επομένως, σιγουρευτέιτε ότι τα δίδυμα αδέρφια δεν παίζουν συνεχώς και αποκλειστικά μαζί. Φροντίστε να περνούν και χρόνο με άλλα παιδιά (ξεχωριστά και μαζί), αλλά και μόνα τους. 

Μην αδιαφορείτε όταν τσακώνονται. Συχνά τα δίδυμα αφέρφια τσακώνονται για φαινομενικά μηδαμινούς λόγους και συχνά οι γονείς, εκνευρισμένοι από τους συνεχείς καβγάδες συνηθίζουν να πειθαρχούν και να τιμωρούν και τα δυο αδέρφια, χωρίς να ασχολούνται πραγματικά με το τι έχει συμβεί μεταξύ τους. Άλλοι, βλέπουν το ένα ως το πιο άτακτο ή αυτό που προκαλεί προβλήματα, δίνοντας στο άλλο την εικόνα αυτού που δεν κάνει ποτέ λάθος. Και οι δύο αυτοί τρόποι αντίδρασης είναι επιβλαβείς για τη συναισθηματική ευημερία των παιδιών. Είναι σημαντικό να προσπαθείτε να καταλάβετε ακριβώς τι έχει συμβεί προτού προβείτε σε επιπλήξεις και συνέπειες των πράξών τους. Κάντε το με τον καλύτερο τρόπο που μπορείτε και μετά φροντίστε να επιβάλετε διαφορετικές συνέπειες για το καθένα από τα δίδυμα ανάλογα με το μερίδιο ευθύνης  και τα ενδιαφέροντά του. 


Αποφύγετε να τραβούν την προσοχή. Είναι σύνηθες για τους άλλους να παρακολουθούν με περιέργεια τα δίδυμα και τρίδυμα αδέρφια, αφού αυτό δεν είναι το πιο συχνό. Ωστόσο, είναι πολύ σημαντικό να προσπαθήσετε να μειώσετε τέτοιες συμπεριφορές όσο γίνεται περισσότερο, καθώς αυτό μπορεί  να τα κάνει να  νιώθουν διαφορετικά και να αλλοιώσει την εικόνα εαυτού και την ανεξαρτησία τους. 

Επιπλέον, θα ήταν πολύ χρήσιμο να ζητήσετε από τους φίλους και την οικογένειά σας να μην αποκαλούν τα παιδιά σας «τα δίδυμα» ή «τα τρίδυμα», ειδικά αν τα γνωρίζουν τόσο καλά ώστε να τα ξεχωρίζουν και να μπορούν να τα αποκαλούν με τα ονόματά τους. Το αίσθημα της ανεξαρτησίας στα παιδιά  θεμελιώνεται μόλις μάθουν να αναγνωρίζουν το όνομά τους, το οποίο σίγουρα δε είναι «τα δίδυμα»

Μην τα ντύνετε με τα ίδια ρούχα.  Φροντίστε το κάθε παιδί να έχει του δικά του ρούχα καθώς, το να μοιράζονται τα ίδια (αφού φορούν το ίδιο νούμερο) είναι μεν πρακτικό αλλά δημιουργεί μια υπερεμπλεγμένη σχέση μεταξυ τους που δεν τους δίνει τη δυνατότητα να αυτονομηθούν. Αυτού του είδους ο δεσμός θα περιπλέξει τη ζωή τους αφού θα τους κάνει να νιώθουν δυσφορικά σε πλαίσια όπου δεν είναι μαζί. Επομένως, από τη στιγμή που η ατομικότητα κρίνεται πολύτιμο χαρακτηριστικό είναι πολύ σημαντικό, φροντίστε να τους την εξασφαλίσετε από πολύ νωρίς στη ζωή τους. Αποφύγετε λοιπόν να έχουν κοινή γκαρνταρόμπα και να φορούν τα ίδια ρούχα, εκτός αν πρόκειται για κάποια συγκεκριμένη περίσταση όπου όλα τα παιδιά φορούν το ίδιο (π.χ. σχολική γιορτή, παρέλαση).

Συνοψίζοντας, η ανατροφή διδύμων γενικά είναι μια πρόκληση για τους γονείς. Καλείστε να δίνετε λύσεις σε τσακωμούς, καβγάδες και αντιζηλίες  πολύ συχνότερα από ότι αναμένατε. Παράλληλα είστε αυτοί που πρέπει να ενισχύσετε την ατομικότητα και την ανεξαρτησία του καθενός, αναγνωρίζοντας και δείχνονντας σεβασμό στον ιδιαίτερο δεσμό που υπάρχει μεταξύ τους, προκειμένου να τους εξασφαλίσετε μια υγιή συναισθηματική και ψυχική ανάπτυξη.

Ιδιαίτερα το διάστημα της εφηβείας η πρόκληση για τους γονείς επεκτείνεται και σε ακαδημαϊκό, κοινωνικό και διαπροσωπικό επίπεδο. Τις περισσότερες φορές η σχέση μεταξύ των διδύμων κατά την εφηβεία είναι τόσο ευεργετική, όσο και καταστροφική.

Τελικά τα δίδυμα ή τρίδυμα αδέρφια μεταφράζονται στα μυαλά των γονιών τους ως πολλαπλή ευτυχία, πολλαπλή πρόκληση, μερικές φορές μηδαμινός ύπνος και υπέρμετρη προσωπική ωρίμανση. Είναι πραγματικά ευλογία και προνόμιο το γεγονός ότι καλείστε να αναθρέψετε και να διαπαιδαγωγήσετε δίδυμα και τρίδυμα παιδιά και να τα οδηγήσετε τελικά στις ανεξάρτητες ενήλικες ζωές τους. Κάθε στάδιο αποτελείται από προκλήσεις αλλα και  ανταμοιβές. Και το να απολαύσετε το ταξίδι αυτό  αποτελεί μέρος του σχεδίου και προαπαιτούμενο ώστε να τα καταφέρετε!

Πολυδώρου Χριστίνα

Read More

Σχολικός εκφοβισμός (bullying). Πώς εκδηλώνεται και τι να κάνω αν το παιδί μου είναι θύμα ή θύτης bullying;

Γιατί τα παιδιά πέφτουν θύματα ή γίνοται θύτες σχολικού εκφοβισμού (bullying); 

Αν δεν έχετε βιώσει τον σχολικό εκφοβισμό μπορεί να μην είστε σε θέση να καταλάβετε πόσο καταστροφικό μπορεί να γίνει, ειδικά για έναν έφηβο. Εκτός από το ότι είναι εξαιρετικά τραυματική σαν εμπειρία, είναι δυνατό να προκαλέσει συναισθήματα τρόμου, θυμού και να οδηγησει ακόμα και στην κατάθλιψη  ή και την αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. Ως εκ τούτου, μια συμπεριφορά bullying δε θα πρέπει να γίνεται ανεκτή σε κανένα πλάισιο. Είτε είστε θύμα bullying ή γονιός ή εκπαιδευτικός και νομίζετε ότι κάποιο παιδί έχει στοχοποιηθεί και ότι έχει πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού υπάρχουν πράγματα που μπορείτε και πρέπει να κάνετε για να το αντιμετωπίσετε.

Μύθοι και αλήθειες.

Μύθος: Σχολικός εκφοβισμός θεωρείται μόνο όταν υπάρχει σωματική βία. Τα λόγια δεν μπορούν να προκαλέσουν τίποτα.
Αλήθεια: Υπάρχουν παιδιά που έχουν κάνει κακό στον εαυτό τους έπειτα από bullying που τους έγινε λεκτικά, σε επίπεδο σχέσεων ή μέσω διαδικτύου. Τα λόγια όντως μπορούν να πληγώσουν και μπορούν να έχουν καταστροφική επίδραση στη συναισθηματική κατάσταση των παιδιών και των εφήβων.

Μύθος: Το δικό μου παιδί δε θα μπορούσε ποτέ να εκφοβίσει κανέναν.
Αλήθεια: Όλα τα παιδιά κάνουν λάθη και παρασύρονται. Είναι μέρος της ανάπτυξής τους. Οι γονείς που δεν δέχονται ότι τα παιδιά τους θα μπορούσαν να προκαλέσουν πρόβλημα σε  κάποιο άλλο παιδί το κάνουν πολύ δύσκολο για τα παδιά να λάβουν τη βοήθεια που χρειάζονται.

Μύθος: Οι μαθητές που δημιουργούν προβλήματα και κοροϊδεύουν τους άλλους είναι κακά παιδιά και πρέπει να αποβάλονται από το σχολείο.
Αλήθεια: Υπάρχουν πολλοί λόγοι γιατί  ένα παιδί προβαίνει σε τέτοιες πράξεις. Άλλα παιδιά υιοθετούν αυτή τη συμπεριφορά γενικά, ενώ άλλα προβαίνουν σε αυτη όταν είναι πολύ αγχωμένα ή  καταπιεσμένα.

Μύθος: Ένα παιδί μπορεί να είναι θύμα ή θύτης bullying. Δε γίνεται και τα δυο.
Αλήθεια: Τα παιδιά μπορεί  να αλλάζουν ρόλους και να γίνονται τη μια θύτες και την άλλη θύματα. Για παράδειγμα, ένα παιδί της ΣΤ’ Δημοτικόύ που κοροϊδεύει τα μικρότερα παιδιά,  μπορεί  να υποστεί bullying όταν πάει στην Α’ Γυμνασίου από τα μεγαλύτερα. Ή ένας έφηβος που δεν του μιλούν τα άλλα παιδιά όταν βγαίνει στην πλατεία, ενδέχεται να γίνεται εκδικητικός και να υιοθετεί  κακοποιητική συμπεριφορά μέσω διαδικτύου

Ο σχολικός εκφοβισμός (bullying) είναι μια επαναλαμβανόμενη επιθετική συμπεριφορά που μπορεί να έχει διάφορες μορφές. Άλλες φορές εκδηλώνεται με σωματική βια, άλλες λεκτικά ή και σε επίπεδο σχέσεων.

Συνήθως τα παιδιά που υφίστανται κακοποιητικές συμεριφορές από συνομιλήκους τους νιώθουν πληγωμένα, φοβισμένα, αβοήθητα, απελπισμένα, απομονωμένα, ντρέπονται και πολλές φορές νιώθουν ότι είναι δικό τους το λάθος και έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Δεν είναι απίθανο ακόμα και να σκεφτούν την αυτοκτονία ή να κάνουν κακό στον εαυτό τους. Επιπλέον, υπάρχει περίπτωση να αναπτυξουν κάποια ψυχική ασθένεια, όπως κατάθλιψη ή κάποια αγχώδη διαταραχή με συνηθέστερη τη διαταραχή μετατραυματικού άγχους (PTSD).  Τέλος δεν είναι απίθανο αυτά τα παιδιά να εμφανίσουν σχολική άρνηση ή ακόμα και να διακόψουν τη φοίτησή τους στο σχολείο, προκειμένου να αποφύγουν την επαφή με τους συνομίληκους που τους δημιουργούν το πρόβλημα.

Το πιο καταστροφικό χαρακτηριστικό του σχολικού εκφοβισμού είναι η επαναληψιμότητά του. Συνήθως δεν είναι κάτι που συμβαίνει μια φορά, αλλά διαρκεί για καιρό και το παιδί το υφίσταται ξανά και ξανά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το παιδί- θύμα να βρισκεται σε διαρκή φόβο για το πότε θα ξανασυμβεί και τι θα γίνει αυτή τη φορά.

Οι κυριότερες μορφές σχολικού εκφοβισμού (bullying) 

• Σωματική βία (Κλοτσιές, μπουνιές, σπρωξιές ή απειλή ότι θα τα κάνει  κάποιος / Κλοπή, κρύψιμο ή καταστροφή προσωπικών αντικειμένων κάποιου άλλου/ Πειράγματα,  παρενόχληση ή εξευτελισμός. Το να βάζουν κάποιον να κάνει πράγματα που δε θέλει.)
• Λεκτική βία (Παρατσούκλια, κοροϊδία, σαρκασμός, προσβολές ή άδικες κατηγορίες)
• Διαδικτυακός εκφοβισμός (cyber- bullying).

Οι 5 κυριότεροι λόγοι που ένα παιδί  μπορεί να υφίσταται σχολικό εκφοβισμό (bullying)

Από τη στιγμή που φαίνεται το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού να βρίσκεται σε κορύφωση τα τελευταία χρόνια προκαλώντας τραυματικές εμπειρίες, αλλά και σοβαρότερες διαταραχές στους εφήβους (π.χ. κατάθλιψη, σχολική άρνηση, αγχώδεις διαταραχές ή και αυτοχειρία), είναι σημαντικό να εξετάσουμε πώς τα «κακά παιδιά» επιλέγουν τους στόχους τους.
Παρακάτω παρατίθενται οι συνηθέστεροι λόγοι που ένας έφηβος στοχοποιείται και καταλήγει θύμα bullying.

1. Ομοφυλόφιλος ή αμφιφυλόφιλος έφηβος (gay ή bisexual)
Έρευνες  έχουν δείξει ότι ομοφιλόφιλοι έφηβοι γίνονται θύματα bullying δύο με τρεις φορές συχνότερα από ότι ετεροφιλόφιλοι συμμαθητές τους. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν μάλιστα οι μελέτες που καταλήγουν στο ότι από όλες τις ομάδες μαθητών οι ομοφιλόφιλοι είναι αυτοί που έχουν τις μικρότερες πιθανότητες να υιοθετήσουν κακοποιητικές συμεριφορές προς τους συνομιλήκους τους αργότερα.  Ακόμα και αν το θύμα δεν είναι στην πραγματικότητα ομοφιλόφιλο, οι επικριτές του συχνά χρησιμοποιούν υποτιμητικές λέξεις σχετικά με την ομοφιλοφιλία τις οποίες του κολλάνε.

Ο σχολικός εκφοβισμός δεν είναι απλώς μια ιεροτελεστία ή μέρος του να έιναι κανείς ομοφιλόφιλος. Στην πραγματικότητα έχει αντίκτυπο στη βιολογική και ψυχική κτάσταση του ατόμου που διαμορφώνεται και αυξάνει κατά πολύ τον κίνδυνο το άτομο να απομονωθεί ή να κάνει κακό στον εαυτό του.

2. Ντροπαλό ή κοινωνικά αδέξιο παιδί
Παιδιά που είναι ντροπαλά ή που δεν έχουν ανεπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες γίνονται συχνά θύματα σχολικού εκφοβισμού. Οι θύτες αναζητούν θύματα με χαμηλή αυτοεκτίμηση και ελπίδες, που θα ντραπούν ή θα φοβηθούν να αναφέρουν την παραβιαστική συμπεριφορά σε κάποια μορφή εξουσίας (π.χ. εκπαιδευτικοί ή γονείς)

3. Παιδιά με μαθησιακές διαταραχές και με συμπεριφορικές ή συναισθηματικές δυσκολίες.
Γενικά, τείνουν να στοχοποιούνται παιδιά που παρουσιάζουν κάποια διαφορετικότητα. Έρευνες έχουν δείξει ότι παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες ή συμπεριφορική ή συναισθηματική ανωριμότητα ή κάποια διαταραχή γίνονται πολύ συχνά θύματα bullying. Για παράδειγμα, παιδιά με Διάσπαση Ελλειμματικής προσοχής- Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ) δυσκολεύονται να ακολουθήσουν τα υπόλοιπα  παιδιά της τάξης και συχνά τους κοροϊδεύουν γι’αυτό.

4. Παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Συχνά στοχοποιούνται παιδιά που δε θα έμπλεκαν σε κάποιο καβγά, άρα δε θα αντιδρούσαν επιθετικά στην κακοποίηση. Παιδιά των οποίων η γλώσσα του σώματος, η ομιλία ή η γενικότερη συμπεριφορά δεν επιδεικνύει ότι θα ανέφεραν κάποια κοροϊδία ή μια σωματική επίθεση σε κάποιον υπεύθυνο, συχνά γίνονται οι εύκολοι  στόχοι. Οι περισσότεροι από αυτούς τους εφήβους είναι απλά πολύ ήσυχα, εσωστρεφή παιδιά που καλό θα ήταν να ενθαρρυνθούν ώστε να μη νιώθουν ότι κάνουν κάτι κακό και να μη νιώθουν ότι αυτοί προκάλεσαν την άσχημη συμπεριφορά που υφίστανται.

5. Παιδιά που θέτουν σε κίνδυνο τη φήμη και το κύρος άλλων.
Τα παιδιά που προβαίνουν σε κακοποιηικές συμπεριφορές προς τους συνομιλίκους τους και γίνονται θύτες bullying συχνά φέρονται άσχημα σε αυτούς που θέτουν σε κίνδυνο τη φήμη ή το κύρος τους στο σχολέιο ή στις παρέες. Από τη φύση τους έτσι κι αλλιώς αυτά τα παιδιά είναι επιθετικά και θεωρούν ότι είναι ανώτεροι από τους άλλους. Ένας έφηβος του οποίου οι ακαδημαϊκές ή γυμναστικές επιδόσεις είναι απειλιτικές για έναν αντιδραστικό έφηβο, είναι δυνατό να αποτελέσει το νέο του «εχθρό».

Οι 5 κυριότεροι λόγοι που ένας έφηβος μπορεί να γίνεται θύτης σχολικόυ εκφοβισμόυ (bullying)

Γιατί κάποια παιδιά γίνονται κακοποιητικοί; Γεννιούνται «κακά παιδιά» ή υπάρχει κάποιος λόγος που συμπεριφέρονται έτσι; Τι τους κανει να μην νιώθουν συμπόνια και συγκατάβαση (αυτό που εμείς οι ψυχολόγοι ονομάζουμε ενσυναίσθηση);

Παρακάτω παρουσιάζονται οι συνηθέστεροι λόγοι που ένα παιδί υιοθετεί κακοποιητική συμπεριφορά προς τους συνομιλήσους του:

1. Προβλήματα στο σπίτι
Το bullying είναι μια συμπεριφορά που μαθαίνεται και στην πορεία υιοθετείται από τον έφηβο. Αν και κάθε νέος μπορεί να γίνει θύτης bullying, πιστεύεται ότι προβλήματα στο σπίτι είναι ικανά να αυξήσουν τον κίνδυνο ενα παιδί να αποκτήσει τέτοια συμπεριφορά. Παιδιά που αντιμεωπίζουν τα ακόλουθα στο σπίτι, είναι πιο πιθανό να έχουν θυμό τον οποίο κατευθύνουν προς άλλα παιδιά ή εφήβους:
• Παραμέληση
• Ανεπαρκής γονεϊκή κηδεμονία
• Διαφωνίες και διαμάχες μεταξύ των γονέων
• Σωματική, συναισθηματική ή σεξουαλική κακοποίηση
• Έλλειψη ζεστασιάς και στοργής
• Έλλειψη οριοθέτησης και συνεπειών παράβασής τους

2. Προσωπικότητα
Κανένας γονιός δε θέλει το παιδί του να κάνει bullying  σε άλλα παιδιά. Ωστόσο, μερικά παιδιά έχουν κάποια γνωρίσματα στην προσωπικότητά τους που τους καθιστούν λίγο πιο επιρεπείς σε αυτή τη συμπεριφορά. Σύμφωνα με έρευνες, τα περισσότερα παιδιά που υιοθετούν τέτοια συμπεριφορά έχουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά (ή κάποια από αυτά):

Είναι:
• Επιθετικοί
• Παρορμητικοί
• Κυριαρχικοί
• Με μειωμένη ενσυναίσθηση και κοινωνικές δεξιότητες

3. Άγχος
Η εφηβεία είναι γενικά μια ηλικία έντονου άγχους. Ορισμένοι έφηβοι διοχετεύουν το άγχος τους αυτό προς τους συμμαθητές ή τους συνομιλήκους τους.

Το άγχος των εφήβων συνήθως οφείλεται σε:
• Πίεση από το σχολείο ή χαμηλή ακαδημαϊκή επίδοση
• Οικογενειακές συγκρούσεις
• Λίγοι φίλοι ή μη υποστηρικτικό κοινωνικό δίκτυο
• Ανησυχία για εξωτερική  εμφάνιση
• Θύματα bullying στο παρελθόν ή τώρα

Με το να επιτίθενται σε άλλα παιδιά αισθάνονται ότι παίρνουν τον έλεγχο σε κάτι και κερδίζουν μια πλασματική αίσθηση ανωτερότητας. Σε πολλές περιπτώσεις, τα παιδιά αυτά είχαν υπάρξει και οι ίδιοι θύματα σχολικού εκφοβισμού κατά το παρελθόν. Όταν προβαίνουν, λοιπόν, σε αυτή τη συμπεριφορά νιώθουν ότι έχουν τη δύναμη που τόσο πολύ αναζητούσαν όταν ήταν στην απέναντι μεριά.

4. Υπερβολική αυτοπεποίθηση
Παλαιότερα πιστεύαμε ότι τα παιδιά «βασάνιζαν» τους συμμαθητές τους για λόγους που σχετίζονταν με τη χαμηλή τους αυτοεκτίμηση. Ωστόσο, οι έρευνες σήμερα δέιχνουν ότι τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά νιώθουν πολύ καλά με τον εαυτό τους. Πολλές φορές είναι εξυπνότερα, ψηλότερα, πλουσιότερα, δημοφιλέστερα και ομορφότερα από αυτούς που κοροϊδεύουν, γεγονός που τους επιτρέπει να νιώθουν ανώτεροι. Το να γίνονται σκληροί απέναντι στους άλλους είναι ένας τρόπος να νιώσουν πιο δυνατοί και να διοχετεύσουν το άγχος και  την ένταση που βιώνουν.

5. Ανασφάλεια
Αν και αρκετα από τα κακοποιητικά παιδιά τα έχουν καλά με τον εαυτό τους, υπάρχουν και άλλα που στρέφονται σε αυτή τη συμπεριφορά εξαιτίας της μεγάλης τους ανασφάλειας. Ενδεχομένως πιστεύουν ότι παρενοχλώντας άλλα παιδιά θα εντυπωσιάσουν τους φίλους τους, θα γίνουν πιο δημοφιλείς και προσφιλείς ή θα προκαλέσουν το γέλιο άρα και την επιδοκιμασία των άλλων.

Αν υποπτεύεσετε ότι κάποιο παιδί που βρίσκεται κοντά σας είναι θυτης ή θύμα σχολικού εκφοβισμού, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ενεργήσετε άμεσα!  Τόσο οι θύτες όσο και τα θύματα είναι παιδιά που υποφέρουν από έντονα και επιτακτικά συναισθήματα, κατάθλιψη ή συναισθηματικές δυσκολίες και δυσκολίες συμπεριφοράς. Θα μπορούσαν να βοηθηθούν ουσιαστικά από συμβουλευτικά ή θερπευτικά προγράμματα αν τους δοθεί η  ευκαιρία. Η χρυση οδηγία είναι πάντα μια: Μιλήστε με το παιδί σας και τους εκπαιδευτικούς του, ώστε κανένα άλλο παιδί να μη βρεθεί σε δύσκολη θέση από κάποιον συμμαθητή του.

Συμβουλές προς γονείς και εκπαιδευτικούς προκειμένου να αναγνωρίσουν και να σταματήσουν τον σχολικό εκφοβισμό (bullying).

Οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς τόσο των θυμάτων όσο και των θυτών του σχολικού εκφοβισμού μπορούν να παίξουν πολύ σημαντικό ρόλο στην πρόληψη, την αναγνώριση, αλλά και τη διακοπή τέτοιων περιστατικών στο χώρο του σχολείου αλλά και γενικότερα. Η δημιουργία ενός ασφαλούς, μη στρεσογόνου περιβάλλοντος τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο προλαμβάνει την ένταση και το άγχος που μπορεί να οδηγήσει στο σχολικό εκφοβισμό.

Ανεξάρτητα από το πόση μεγάλη έκταση έχει πάρει το πρόβλημα, υπάρχουν συχνά πολλές παρανοήσεις από τη μεριά των γονιών σχετικά με το τι πραγματικά συμβαίνει.

1. Εντοπίστε τα προειδοποιητικά σημάδια που υποδεικνύουν ότι ένα παιδί υφίσταται bullying.
Αν ένα παιδί υφίσταται bullying αυτό μπορεί να μην είναι προφανές στους γονείς ή τους εκπαιδευτικούς του. Τα περισσότερα περιστατκά συμβαίνουν όταν οι ενήλικες δεν είναι μπροστά, όταν τα παιδιά είναι μόνα (π.χ. στους διαδρόμους του σχολείου ή στο δρόμο της επιστροφής στο σπίτι). Οι υπεύθυνοι συνήθως υιοθετούν μια συμπεριφορά που κρύβει τις πραγματικές τους πράξεις από τους μεγάλους και τα θύματα συνήθως τους καλύπτουν, λόγω του ότι ντρέπονται  για το ότι βρίσκονται σε αυτή τη θέση ή φοβούνται.

2. Ενεργήστε έτσι ώστε να σταματήσετε το bullying.

Μιλήστε στα παιδιά για τον σχολικό εκφοβισμό. Και μόνο το ότι θα μιλήσετε μαζί του σχετικά με το θέμα αυτό θα είναι μια μεγάλη ανακούφιση για το παιδί που υφίσταται το bullying. Να είστε υποστηρικτικοί και να δώσετε χώρο στο παιδί να εκφράσει τα συναισθήματά του χωρίς να κρίνετε ή να κατηγορείτε.

Απομακρύνετε το «δόλωμα». Εαν ο λόγος που το παιδί σας έχει στοχοποιηθεί είναι συγκεκριμένος, προσπαθείστε να απομακρύνετε αυτόν το στόχο. Αν για παράδειγμα το κοροϊδεύουν για αυτά που φοράει, προσπαθείστε να το παροτρύνετε να ντύνεται διαφορετικά ή αν του ασκούν κριτική για το ότι παίρνει μαζί του κολατσιο από το σπίτι, δώστε του χρήματα να πάρει κάτι από το κυλικείο του σχολείου.

Αναζητείστε βοήθεια για το παιδί που είναι φοβισμένο. Φροντίστε να γνωστοποιηθεί σε όλους τους εκπαιδευτικούς του σχολείου ότι το παιδί σας υφίσταται bullying. Είναι εξαιρετικά ανακουφιστικό να γνωρίζει ότι δεν χρειάζεται πια να το αντιμετωπίει μόνο του αλλά έχει υποστήριξη.

Βοηθήστε το παιδί να μην απομονωθεί από τα υπόλοιπα. Οι έφηβοι που έχουν φίλους και κοινωνικά δίκτυα είναι πιο προφυλαγμένοι και μπορούν να διαχειριστούν καλύτερα τον εκφοβισμό καθώς έχουν συμμάχους. Αναζητείστε τρόπους να διευρύνουν τους κοινωνικούς τους κύκλους και να έχουν παρέες. Για παράδειγμα, προτρέψτε τους να ξεκινήσουν κάποιο ομαδικό χόμπι.


Μετά το σχολικό εκφοβισμό.

Ο σχολικός εκφοβισμός είναι μια τραυματική εμπειρία για τον καθένα. Ακόμα και όταν τα κακοποιητικά επεισόδια σταματήσουν, παραμένουν συναισθήματα φόβου, θυμού, ανησυχίας και απελπισίας. Η πρώτη αντίδραση του παιδιού θα είναι να απομακρυνθεί από τους άλλους. Ωστόσο, η απομόνωση θα κάνει τα πράγματα χειρότερα. Η επικοινωνία και η σύνδεση με συνομιλήκους που δε ήταν μέρος του εκφοβισμού θα βοηθήσει το παιδί να το αντιμετωπίσει. Προτρέψτε το να προσπαθήσει να διατηρήσει τις θετικές σχέσεις που έχει διαμορφώσει και να αποφύγει το να μένει μόνος του για το μεγαλύτερο διάστημα της μέρας.

Προτρέψτε το παιδί να δώσει χρόνο στον εαυτό του να ξεπεράσει τα τραυματικά γεγονότα που έχει βιώσει. Θα ήταν λάθος να το πιέσετε να το ξεπεράσει αμέσως. Θα πρέπει να προετοιμαστεί ότι θα βιώσει δύσκολα συναισθήματα και να το κάνει χωρίς να νιώθει ενοχές ή ότι θα κριθεί γι’ αυτή τη δύσκολη φάση που περνάει. Θα ήταν πολύ βοηθητικό να μιλήσει σε κάποιον έμπιστο φίλο  ή κάποιο μέλος της οικογένειάς του γι’ αυτό. Αν κριθεί απαραίτητο, θα μπορούσε να απευθυνθεί και σε κάποιον ειδικό.

Το αίσθημα του αβοήθητου. Για να ξεπεραστεί και να αντικατασταθεί από την ελπίδα και τον έλεγχο θα μπορούσε να έρθει σε επαφή με άλλα παιδιά που έχουν υποστεί bullying, να γράψει ευχαριστήρια γράμματα σε ανθρώπους που τον βοήθησαν στα δύσκολα περιστατικά που πέρασε ή να ενταχθεί σε μια ομάδα που οργανώνει δράσεις ενάντια στο σχολικό εκφοβισμό.

Εξωτερίκευση του θυμού με θετικό τρόπο. Αποτρέψτε το παιδί από το να χρησιμοποιήσει το θυμό που έχει για να εκδικηθεί αυτούς που τον έφεραν σε δύσκολη θέση. Αντίθετα, προτρέψτε τον να αναζητήσει τρόπους να ελέγχει το θυμό του και να μάθει ασφαλείς τρόπους να ηρεμεί.

Φροντίδα του εαυτού. Προσπαθήστε να φροντίσετε ώστε το παιδί να φροντίζει τον εαυτό του στη δύσκολη αυτή περίοδο που περνάει. Εξασφαλίστε ότι τρώει σωστά και  κοιμάται καλά και επαρκώς. Ενθαρρύνετέ το να γυμνάζεται. Ένα υγιές σώμα αυξάνει την ικανότητα του ατόμου να αντιμετωπίσει το άγχος που βιώνει λόγω των τραυματικών γεγονότων που έχει περάσει.

Η επιστροφή στο σχολείο μετά το σχολικό εκφοβισμό

Ο έφηβος επιστρεφοντας στο σχολείο αφού έχει υποστεί bullying έχει να αντιμετωπίσει  αυτούς που του φέρθηκαν άσχημα. Κάτι τέτοιο θα του φαίνεται τρομακτική προοπτική. Ενδέχεται να θέλει να το αποφύγει ή να προτιμά να αλλάξει σχολέιο. Κάτι τέτοιο όμως, θα έχει αντίκτυπο στη σχολική του επίδοση, θα τον απομάκρυνει από τους φίλους του και θα μειώσει τις ευκαιρίες για κοινωνική δικτύωση. Δυτυχώς, κάθε σχολείο έχει μαθητές που εκφοβίζουν άλλους, επομένως η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος δεν είναι παντα η καλύτερη λύση.

Το να ξεπεράσει  ένα παιδί το σχολικό εκφοβισμό που έχει βιώσει είναι μια διαδικασία που χρειάζεται χρόνο και πολλή προσοχή. Το κάθε παιδί χρειάζεται το δικό του χρόνο και το αντιμετωπίζει με το δικό του ρυθμό. Ωστοσο, αν έχει περάσει μεγάλο δάστημα που δεν είναι καλά ή εαν βλέπετε συμπτώματα που σας ανησυχούν και δεν υποχωρούν, ίσως θα χρειαστεί να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό, καθώς ενδέχεται να χρειάζεται επαγγελματική βοήθεια για να ξεπεράσει την τραυματική εμπειρία που έχει βιώσει. Εμπιστευτείτε το ένστικτό σας. Αν νιώσετε ότι το χρειάζεται, μη διστάσετε να του προσφέρετε τη βοήθεια που έχει ανάγκη.


Πώς να το διαχειριστείτε αν το παιδί σας είναι θύτης σχολικού εκφοβισμού (bullying).

Είναι δύσκολο για κάθε γονιό να μάθει ότι το παιδί του φέρνει σε δύσκολη θέση τους συνομιλήκους του. Όσο νωρίτερα το διαπιστώσετε και το αναφέρετε στο σχολείο ή αναζητήσετε  βοήθεια, τόσο περισσότερες πιθανότητες θα έχει το παιδί σας να αποφύγει τις μακροπρόθεσμες συνέπειες που μπορεί να του προκαλέσει η υιοθέτηση μιας τέτοιας συμπεριφοράς. Παιδιά που γίνονται με οποιοδήποτε τρόπο κακοποιητικά προς τους συνομιλήκους τους:

• Έχουν περισσότερες πιθανότητες να κάνουν χρήση και αναπτύξουν εξάρτηση από το αλκοόλ ή από ναρκωτικά το μέλλον

• Είναι πιο πιθανό να μπλέκονται σε καβγάδες, να βανδαλίζουν ξένες περιουσίες και να αποβληθούν από το σχολείοκατά την εφηβεία.

• Έχουν διπλάσιες πιθανότητες να προβούν σε εγκληματικές ενέργειες από ότι οι υπόλοιποι συνομίληκοί τους και τετραπλάσιες πιθανότητες να προβούν σε παρανομίες κατά την ενήλικη ζωή.

• Είναι πιο πιθανό να μην διαμορφώνουν σταθερές διαπροσωπικές σχέσεις και να γίνουν κακοποιητικοί προς την οικογένεια που θα διαμορφώσουν στο μέλλον.

Προειδοποιητικά σημάδια ότι το παιδί σας γίνεται κακοποιητικό προς τους συνομιλήκους του:

• Γίνεται συχνά επιθετικός και βίαιος προς τους άλλους
• Μπλέκεται σε καβγάδες
• Πηγαίνει συχνά στο γραφείο του διευθυντή για επίπληξη
• Έχει περισσότερα χρήματα ή καινούρια πράγματα και δεν σας εξηγεί πού τα βρήκε
• Κατηγορεί συχνά άλλους
• Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεών του
• Έχει φίλους που εκφοβίζουν άλλα παιδιά
• Έχει ανάγκη να κερδίζει ή να είναι ο  καλύτερος σε όλα

Ο σχολικός εκφοβισμός (bullying) είναι συχνά μαθημένη συμπεριφορά

Παιδιά που φαίρονται άσχημα σε άλλα παιδιά στο σχολείο ενδέχεται να μαθαίνουν την επιθετική συμπεριφορά και το θυμό από το σπίτι. Έρευνες έχουν δείξει ότι για την επιθετικότητα μερικών εφήβων ευθύνεται το ότι παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια που βασίζονται στη βια. Αν και πρόκειται για ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα, ως γονείς καλό θα ήταν να έχετε έλεγχο στο χρόνο που τα παιδιά σας εκτίθενται σε βίαιες σκηνές, είτε πρόκειται για ταινίες, την τηλεόραση ή παιχνίδια.

Ως γονείς, αποτελείτε το πρότυπο για τα παιδιά σας. Επομένως ο τρόπος που συμπεριφέρεστε τόσο στα ίδια όσο και μεταξύ σας επηρεάζει τον τρόπο που μαθαίνουν να συνδιαλέγεται με τους άλλους.

Συμπεριφορές που θα πρέπει να αποφεύγετε προκειμένου να μην γινει το παδί σας θύτης σχολικού εκφοβισμού (bully)

• Να κατηγορείτε ή να υβρίζετε τον προπονητή, τον διαιτητή ή οποιονδήποτε της αντίπαλης ομάδας όταν παρακολουθείτε κάποιον αγώνα στον οποίο συμμετέχει το παιδί σας
• Να βρίζετε και να κατηγορείτε τους γύρω οδηγούς όταν ειστε στο αυτοκίνητο με το παιδί.
• Να εξευτελίζετε το σερβιτόρο ή  πωλητή για κάποιο λάθος που έκανε όταν βρίσκεστεσε κάποιο κατάστημα.
• Να μιλάτε αρνητικά για συμμαθητές, γονείς ή εκπαιδευτικούς του παιδιού. Με αυτόν τον τρόπο μαθαίνει ότι επιτρέπεται να κριτικάρει και να μιλάει άσχημα στους άλλους.

Τι να κάνετε:

Μάθετε περισσότερα για τη ζωή του παιδιού σας. Αν η δική σας συμπεριφορά στο σπίτι δεν είναι αυτή που επηρεάζει αρνητικά το παιδί, ειναι πιθανό οι φίλοι ή οι παρέες του να τον ενθαρρύνουν να έχει κακοποιητική συμπεριφορά. Ενδέχεται να προσπαθεί να κρατήσει τις φιλίες του και να γίνει αγαπητός και γι’ αυτό να φαίρεται έτσι. Μιλήστε μαζί του. Όσο περισσότερα πράγματα καταλαβαίνετε για τη ζωή του, τόσο πιο εύκολο θα είναι για εσάς να καταλάβετε την πηγή του προβλήματός του.

Δώστε του πληροφορίες σχετικά με το σχολικό εκφοβισμό (bullying). Ενδέχεται το παιδί σας να δυσολεύεται στην κοινωνική του ζωή, ή να μην είναι σε θέση να κατανοήσει πόσο καταστροφική μπορεί να γίνει η συμπεριφορά του προς τους άλλους. Προσπαθήστε να ενισχύσετε την ενσυνάισθησή του ενθαρρύνοντάς  τον να μπει στη θέση των θυμάτων του όταν τους φαίρεται άσχημα. Υπενθυμίστε του ότι η συμπεριφορά του μπορεί να έχει ακόμα και νομικές συνέπειες.

Βοηθήστε το να διαχειριστεί το άγχος του. Αναζητείστε μαζί του ή διδάξτε του θετικους τρόπους να διοχετεύσει το άγχος του. Ενδέχεται ο λόγος που προβαίνει σε άσχημες συμπεριφορές προς τους άλλους να έχει να κάνει με το ότι δυσκολεύεται να διαχειριστεί το άγχος που βιώνει το ίδιο ή που υπάρχει γενικά στο σπίτι. Το καθημερινό στρες, οι ανησυχίες και τα προβλήματα δημιουργούν ένα ασταθές περιβάλλον στο σπίτι που δυσχεραίνει τα πράγματα. Η άσκηση, το να περνάτε χρόνο στη φύση ή να παίζετε με ένα κατοικίδιο ζώο είναι τρόποι που το παιδί άλλα και εσείς θα  μπορούσατε να χαλαρώσετε και να αποβάλετε το άγχος.

Θέστε όρια σχετικά στη χρήση ηλεκτρονικών και άλλων τεχνολογικών μέσων. Γνωστοποιήστε στο παιδί ότι θα παρακολουθείτε τη χρήση που κάνει σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές, e-mail, μηνυμάτα και τηλεόραση. Φροντίστε να μειωθεί ο χρόνος που παίζει ηλεκτρονικά παιχνίδια ή παρακολουθεί τηλεόραση. Είναι γνωστό άλλωστε ότι υπάρχουν εκπομπές και παιχνίδια που έχουν ως κύριο γνώμονα τη βία και προβάλλουν αρνητικές αρχές, μειώνοντας με αυτόν τον τρόπο την αξία της ενσυναίσθησης και νομιμοποιώντας την επιθετικότητα.

Βάλτε σταθερούς κανόνες συμπεριφοράς. Σιγουρευτείτε ότι το παιδί κατανοεί τους κανόνες που έχετε θέσει και το αποτέλεσμα που θα έχει η παράβασή τους. Εκείνα θεωρούν ότι  δε χρειάζονται πια  να τους οριοθετείτε και να δουλεύετε μαζί τους θέματα πειθαρχίας. Ωστόσο, η έλλειψη ορίων στην κρίσιμη αυτή ηλικιακή φάση υποδεικνύει ανεπάρκεια του γονεϊκού ρόλου ως προς το χρόνο, τη φροντίδα και  την προσοχή που δείχνετε στις ανάγκς των παιδιών σας.

Σε κάθε περίπτωση, είναι πολύ σημαντικό να επέμβετε άμεσα αν έχετε την υποψία ότι ο έφηβος που βρίσκεται στο περιβάλλον σας φαίρεται άσχημα σε κάποιο άλλο παιδί. Είναι απόλυτα κατανοητό ότι η θέση σας είναι δύσκολη και ότι φαίνεται το άλλο παιδί να έχει μεγαλύτερη ανάγκη και υποστήριξη από το δικό σας. Ωστόσο, πίσω από μια επιθετική συμπεριφορά κρύβεται μεγάλη ένταση, αγωνία και δυσφορία. Επομένως, είναι πάρα πολύ σημαντικό να προσπαθήσετε να βοηθήσετε το παιδί σας να καταλάβει πόσο άσχημο είναι αυτό που κάνει και να υιοθετήσει μια πιο υγιή κοινωνικά συμπεριφορά. Σε περίπτωση που νιώθετε ότι η δική σας υποστήριξη δεν αρκεί ή ότι θα νιώθατε μεγαλύτερη ασφάλεια αν μεριμνούσε για το θέμα ένας ειδικός, μη διστάσετε να απευθυνθείτε σε κάποιον.


Πολυδώρου Χριστίνα

Read More

Πρωινό ξύπνημα. Πώς να γίνει αποδοτικότερο για τους εφήβους;

Πολλοί γονείς δυσκολεύονται να ξυπνήσουν το πρωι τα παιδιά τους για το σχολείο.Τους φαίνεται σχεδόν αδύνατο να φύγουν από το σπίτι χωρίς γκρίνια και καθυστερήσεις. Οι περισσότεροι αναρωτιούνται τι θα μπορούσαν να κάνουν ώστε το πρωινό ξύπνημα να είναι ευκολότερο και αποδοτικότερο τόσο για τους ίδιους όσο και για τα παιδιά.

Η αλήθεια είναι ότι οι έφηβοι θα ήταν ευτευχέστεροι  αν το σχολείο ξεκινούσε στις 10 ή 11 το πρωί (ή και ποτέ!). Αντί να κοιμηθούν μια λογική ώρα που θα τους επιτρέψει να ξυπνήσουν την επόμενη ημέρα ξεκούραστοι και γεμάτοι ενέργεια, οι έφηβοι προτιμούν να μένουν ξύπνιοι μέχρι αργά το βράδυ και να ξυπνούν κακοδιάθετοι και χωρίς όρεξη.

Οι έφηβοι χρειάζονται 8-10 ώρες ύπνο καθημερινά για να λειτουργήσουν και να αναπτυχθούν σωστά. Ο μέσος έφηβος δε κοιμάται ποτέ πριν τις 22.45μ.μ. Επομένως η ανικανότητά του να ξυπνήσει πριν τις 8.00π.μ. είναι θέμα βιολογίας και όχι συμπεριφοράς ή προσωπικότητας. Η εγκεφαλική λειτουργία του εφήβου έρχεται σε αντίθεση με την ώρα που  ξεκινούν τα σχολεία. 

Κατά τη διάρκεια της εφηβείας εκτός από όλες τις άλλες αλλαγές που υφίσταται το σώμα, στον ανθρώπινο εγκέφαλο αλλάζουν και οι λειτουργίες του ύπνου και του ξυπνήματος. Πολλοί έφηβοι δεν είναι σε θέση ή το πρόγραμμά τους δεν τους επιτρέπει να κατανοήσουν πότε είναι ο οργανισμός τους πραγματικά έτοιμος να ξυπνήσει, με αποτέλεσμα να υποφέρουν από στέρηση ύπνου. Τα ποσοστά κατάθλιψης αυξάνονται σε εφήβους που κοιμούνται λιγότερο από 8 ώρες την ημέρα. Σε σχολεία ανά τον κόσμο που έχουν αλλάξει πρόγραμμα και ξεκινούν αργότερα μέσα στην μέρα έχει παρατηρηθεί ότι οι έφηβοι είναι πιο αποδοτικοί και ξεκούραστοι κατά η διάρκεια των μαθημάτων. 

Παρακάτω αναφέρονται μερικά πράγματα που θα μπορούσατε να κάνετε ώστε να βοηθήσετε τους εφήβους (αλλά και τους εαυτούς σας) ώστε να γίνει πιο εύκολο το πρωινό ξύπνημα.


Το προηγούμενο βράδυ

Αποφύγετε την καφεΐνη, το αλκοόλ και τη ζάχαρη. Μπορεί να επηρεάσουν την ποιότητα του ύπνου και να κάνουν δυσβάσταχτο το  ξύπνημα το πρωί. Ένα μικρό γλυκό πριν τον ύπνο είναι ικανό να μη σας αφήσει να ξεκουραστείτε όλη νυχτα.

Ηρεμήστε: Μην αφήσετε τον έφηβο να ξαπλώσει ενώ κάνει κάποια δραστηριότητα ή αν έχει πολύ ενέργεια. Δε θα είναι αποδοτικός ο ύπνος εάν ξαπλώσει αμέσως μόλις κλείσει τον υπολογιστή ή αμέσως μετά το διάβασμα. Πριν ξαπλώσει είναι καλό να κάνει μια δραστηριότητα που τον ευχαριστεί και τον χαλαρώνει.

Ύπνος

Κοιμηθείτε αρκετά. Ο κάθε άνθρωπος χρειάζεται διαφορετικές ώρες ύπνου για να είναι καλά την επόμενη ημέρα. Επομένως, θα πρέπει να βρείτε το χρόνο που χρειάζεστε εσείς και τα παιδιά σας. Κάποιος μπορεί να χρειάζεται  6-7 ώρες, ενώ κάποιος άλλος με λιγότερες ή περισσότερες να είναι καλά. Πάντως, εάν δεν κοιμάστε όσες ώρες χρειάζεται ο οργανισμός σας, την επόμενη ημέρα θα το μετανιώνετε, καθώς θα είστε κουρασμένοι και εξαντλημένοι.

Καλύτερη ποιότητα ύπνου. Βρείτε τις συνθήκες που είναι ιδανικές ώστε η ποιότητα του ύπνου να είναι η βέλτιστη. Κάποιοι θέλουν φώς, ενώ άλλοι όχι. Φροντίστε να μειώσετε το θόρυβο κατά τη διάρκεια του ύπνου και γενικά φτιάξτε τις συνθήκες έτσι ώστε να «κοιμάστε καλα».

Αν θέλετε να μάθετε για τις αϋπνίες και τους τρόπους που θα μπορούσατε να τις ατμετωπίσετε πατήστε εδώ.


Πρωινό ξύπνημα

Φτιάξτε του μια ρουτίνα κατά το ξύπνημα που να του αρέσει. Αντί να ξυπνάει, να ντυθεί και να να φύγει τρέχοντας για να προλάβει να φτάσει στο σχολείο πριν χτυπήσει το κουδούνι, θα ήταν ευκολότερο για τον έφηβο να έχει  κάποιο λόγο να ξυπνήσει το πρωί για να κάνει κάτι που του αρέσει πριν φύγει για το σχολείο. Αυτό μπορεί να είναι κάτι για πρωινό που του αρέσει ή το να χαζέψει στον υπολογιστή του για λίγο πριν φύγει. 

Να είστε πειθαρχημένοι. Ως γονείς θα πρέπει να είστε σταθεροί και απόλυτοι στο ότι ο έφηβος πρέπει να ξυπνήσει την ώρα που έχετε συμφωνήσει. Δεν είναι βοηθητικό το να είστε ελαστικοί στην ώρα που θα σηκωθεί από το κρεβάτι. Σκέψεις όπως «Άντε, κοιμήσου λίγο παραπάνω, κουράστηκες πολύ χθες» ή «Δεν χάλασε ο κόσμος να μην πας πρώτη ώρα στο σχολείο αν είσαι κουρασμένος» δε βοηθούν τον έφηβο. Είναι σημαντικό να κατανοήσει ότι μέρος του ότι μεγαλώνει έιναι και το ότι είναι υπεύθυνος να ρυθμίζει το χρόνο του και να φρονίζει να κοιμάται επαρκώς και καλά.  

Βρείτε εναλλακτικές ξυπνήματος.  Πολλά παιδιά περιμένουν από τους γονείς τους να τα ξυπνήσουν. Άλλα επιλέγουν να χρησιμοποιούν ξυπνητήρι. Πολλοί έφηβοι  προτιμούν να ξυπνούν με μουσική ή με εφαρμογές που αυξάνουν σιγά- σιγά το φώς στο δωμάτιο. Υπάρχουν πολλοί τρόποι πλέον να ξυπνήσει κανείς. Ενθαρρύνετε τον έφηβο να ξυπνά με τρόπους  που δε σας εμπλέκουν στη διαδικασία και δεν εξαρτώνται από εσάς.

Πετάξτε τους το μπαλάκι. Αν είστε οι μόνοι που νοιάζονται για το αν και πότε θα ξυπνήσει ο έφηβος για το σχολείο, θα καταλήξετε σε απόγωση και με έναν κοιμησμένο έφηβο. Αντίθετα, μπορείτε να τον βοηθήσετε να βρει λόγους για να ξυπνάει στην ώρα του, που έχουν σημασία για αυτόν και όχι για εσάς. Έτσι, θα σας βλέπει σα σύμμαχο που βοηθάτε στο ξύπνημα που πρέπει να κάνει και όχι σαν εχθρό που τον βγάζει από το κρεβάτι ενώ δεν το θέλει.

Αποκλείστε λόγους που μπορεί να τον δυσκολεύουν να ξυπνήσει. Έφηβοι που πάσχουν από κατάθλιψη δυσκολεύονται πολύ να ξυπνήσουν το πρωί για το σχολέιο. Ο έντονο άγχος επίσης μπορεί να τους κάνει να θέλουν να μείνουν στο κρεβάτι, όπου νιώθουν ασφαλείς. Τέλος, η κατανάλωση αλκοόλ ή άλλων ουσιών δημιουργεί τεράστια δυσκολία στους εφήβους να ξυπνήσυν το πρωι. Σιγουρευτείτε ότι τα παιδιά σας είναι κουρασμένα σε φυσιολογικά επίπεδα και γι αυτό δυσκολεύονται να ξυπνήσουν και ότι δεν υπάρχουν άλλοι λόγοι δυσκολίας.

Μην μιλάτε πολύ!  Ένας έφηβος που νυστάζει δεν έιναι σε θέση να κάνει σοβαρη συζήτηση μαζί σας ούτε να σκεφτεί σοβαρά. Αποφύγετε να υπενθυμίζετε στους εφηβους σημαντικά θέματα το πρωί ή να τους λέτε πόσο ανόητο ήταν το ότι έμειναν μέχρι αργά ξύπνιοι το προηγούμενο βράδυ. Προτιμήστε να κάνετε μια πιο ευχάριστη συζήτηση το πρωι.

Ξυπνήστε τον εγκέφαλό του. Βάλτε λίγη μουσική ή ενθερρύνετέ τον να βάλει μουσική που του αρέσει. Προσφέρετέ του ένα πρωτεϊνούχο πρωινό. Μερικά παιδιά χρειαζοννται χρόνο και τροφή για να ενεργοποιηθούν το πρωι, αφού δενν έχουν φάει τίποτα από το προηγούμενο βράδυ.
Αφήστε τους να έρθουν αντιμέτωποι με τις συνέπειες. Πολλοί γονείς θεωρούν ότι αν δεν επιμείνουν οι έφηβοι δεν πρόκειται να κάνουν καμία προσπάθεια να σηκωθούν από το κρεβάτι. Ενημερώστε τους από πριν ότι δεν είστε πια πρόθυμοι να επιμένετε στο πρωινό τους ξύπνημα πέραν της μιας φοράς που θα τους γνωστοποιήσετε ότι το ξυπνητήρι τους χτύπησε και φροντίστε να καταλάβουν ότι από εκεί και πέρα είναι μόνοι τους υπεύθυνοι να σηκωθούν και να ετοιμαστούν. Το ότι θα χάσουν κάποιοες φορές το σχολικό ή ότι θα πρέπει να περπατήσουν μέχρι το σχολείο επειδή  εσείς έχετε ήδη φύγει για τη δουλειά ή για τις πρωινές σας δραστηριότητες ενδέχεται να είναι αυτό που χρεάζονται για να αναλάβουν την ευθύνη του να ξυπνούν το πρωι χωρίς να εξαρτώνται από εσάς.

Είναι πολύ σημαντικό να συνειδητοποιήσετε ότι οι έφηβοι είναι πολύ κοντά στην ενηλικίωσή τους και σύντομαα θα αντιμετωπίζουν μόνοι τους τις προκλήσεις της ζωής. Βοηθήστε τους να ανεξαρτητοποιηθούν παίρνοντας την ευθύνη του να ξυπνάνε μόνοι τους, προσφέροντάς τους υποστήριξη αλλά αφήνοντας σε εκείνος τον έλεγχο.

Πολυδώρου Χριστίνα

Read More

Γιατί οι έφηβοι κρατούν τους γονείς τους μακρυά από τα προβλήματά τους;

Γιατί οι έφηβοι δεν μιλούν στους γονείς τους

Η περίοδος της εφηβείας θα μπορούσε να παρομοιαστεί με τα πρώτα χρόνια της ζωής ενός ανθρώπου. Και αυτό γιατί και τα δύο αυτά στάδια ανάπτυξης χαρακτηρίζονται από πολλές και σημαντικές αναπτυξιακές αλλαγές. Τα νεογέννητα, όπως και οι έφηβοι, μη έχοντας ιδιαίτερη εμπειρία της ζωής σε σωματικό και πνευματικό επίπεδο, συμπεριφέρνοται με τρόπους αδέξιους. Καθώς προσπαθούν να προσδιορίσουν το ποιοι είναι, οι γονείς τους δεινοπαθούν να κατανοήσουν τι συμβαίνει στο παιδί τους που μέχρι πριν νόμιζαν ότι ήξεραν απ’έξω και ανακατωτά.

Ωστόσο, αυτό που οι έφηβοι χρειάζονται περισσότερο από όλα στη φάση που βρίσκονται είναι να τους καταλαβαίνουν οι γονείς τους. Ο τρόπος που αλληεπιδράτε, οι λέξεις που χρησιμοποιείτε, ο τόνος της φωνής σας, ακόμα και η στάση του σώματός σας έχουν τεράστιο αντίκτυπο στο αν θα νιώσουν οι έφηβοι άνετα να σας μιλήσουν για σοβαρά ζητήματα που τους απασχολούν. Αν δεν δείχνετε κατανόηση στα ασήμαντα για εσάς ζητήματα (τα οποία σε εκείνους φαντάζουν τεράστια) τότε οι πιθανότητες να ανοιχτούν σε εσάς μειώνονται σημαντικά.

Φανταστείτε το γιό σας να επιστρέφει από το σχολείο όπου είχε να αντιμετωπίσει συμμαθητές του που του φέρονταν άσχημα και τον κορόιδευαν, να πετάει την τσάντα του στο χωλ και χωρίς να σας μιλήσει να κλείνεται στο δωμάτιό του. Δε θα θέλατε να έχετε την ευκαιρία να μιλήσετε μαζί του;
Αν πίεζαν την κόρη σας οι φίλοι της να δοκιμάσει ναρκωτικά δε θα θέλατε να το γνωρίζετε;

Το να απαντήσετε σε αυτές τις ερωτήσεις είναι άβολο. Όλοι θα θέλατε και εύχεστε τα παιδιά σας να μην βρεθούν ποτέ μπροστά σε τέτοιες καταστάσεις. Αλλά θα ήταν αφελές να πιστεύεε ότι τα παιδιά σας δε θα τα αγγίξει καμία πτυχή των δυσκολιών της εφηβείας.

Πολλές φορές οι έφηβοι επιλέγουν όταν βρίσκονται σε δύσκολες καταστάσεις να μην τις μοιράζονται με τους γονεις τους. Συνήθως προτιμούν ανθρώπους από το ευρυτερο κοινωνικό τους περίγυρο, τους οποίους εμπιστεύονται και με τους οποίους νιώθουν ασφαλείς. Απευθύνονται σε φίλους, δασκάλους ή οικογενειακούς φίλους.

Τις περισσότερες φορές τα θέματα που τους απασχολούν και δεν μοιράζονται με τους γονείς τους έχουν να κάνουν με τις σχέσεις τους, φιλικές ή διαπροσωπικές, τη σεξουαλική επαφή, την εγκυμοσύνη και την εμπειρία με τα ναρκωτικά. Συνήθως αναφέρονται στη μετάνοιά τους σχετικά με πράγματα που έχουν κάνει και οι γονείς τους δε θα ενέκριναν και στην ανικανότητά τους να βρουν τρόπο να το ξεπεράσουν ή να το αφήσουν πίσω. Αυτό που χρειάζονται είναι ένας ώμος να κλάψουν, κάποιος να τους ακούσεικαι να τους καταλάβει.

Στην ερώτηση εάν υπάρχει κάποιος στο σπίτι να απευθυνθούν, οι έφηβοι συνήθως απαντούν: «Όχι, γιατί δε θα με καταλάβουν» ή «Όχι, γιατί θα απογοητευτούν από εμένα». Και αυτή τους η συνειδητοποίηση είναι που τους κάνει να νιώθουν ακόμα πιο άσχημα.

Αυτό δε σημαίνει ότι ως γονείς δε νοιάζεστε για τα παιδιά σας ή είστε «κακοί γονείς». Στις περισσότερες περιπτώσεις συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Ακόμα και αν οι γονείς τους έιναι προστατευτικοί και τα αναθρέφουν με αξίες και ιδανικά, τους υπεραγαπούν και κάνουν πάντε το καλύτερο για εκέινους, οι έφηβοι δυσκολεύονται να ανοιχτούν σε αυτούς. Δε συμβαίνει μόνο σε εφήβους που δεν έχουν καλή σχέση και επικοινωνία με τους γονείς τους. Την ίδια δυσκολία έχουν και έφηβοι κοινωνικοί, «ανοιχτοί», που θέτουν στόχος και προσδοκίες στη ζωή τους. Ακόμα και αυτοί που δεν ντρέπονται να παραδεχτούν ότι αγαπούν πολύ τους γονέις τους, δε θα μιλήσουν για τα πάντα μαζί τους.

Το κλειδί στη δυσκολία τους αυτή είναι ότι καταλήγουν εσφαλμένα στο συμπέρασμα ότι η αγάπη των γονέων τους και η αποδοχή τους έχει άμεση σχέση με την καλή τους συμπεριφορά και τις επιτυχίες τους. Πιθανή λάθος απόφαση ή αποτυχία στο μυαλό των εφήβων σχετίζεται με μείωση της αγάπης και της αποδοχής των γονέων τους.

Στην προσπάθειά τους οι γονείς να μάθουν τα παιδία τους να έχουν κοινωνικά αποδεκτή συμπεριφορά πολλές φορές χρησιμοποιούν μεθόδους όπως οι τιμωρίες, η αφαίρεση δκιωμάτων, η ντροπή κ.α. Αυτά, σε συνδυασμό με το ότι οι έπαινοι και οι ανταμοιβές κερδίζονται μόνο όταν το παιδί πετυχαίνει κάτι, δίνουν το μήνυμα στα παιδιά ότι η αγάπη των γονέων έρχεται μόνο όταν πετυχαίνουν πράγματα στη ζωή τους. Άρα μειώνεται και όταν αποτυγχάνουν να πετύχουν κάτι ή κάνουν μια λάθος επιλογή.

Είναι σημαντικό τα παιδιά σας να ξέρουν ότι ανεξάρτητα από το τι θα γίνει, σε όποιο μπλέξιμο και αν βρεθούν και όποιο πρόβλημα και αν αντιμετωπίζουν, μπορούν να έρθουν σε εσάς για βοήθεια. Πρέπει να ξέρουν ότι τα υποστηρίζετε και τα αγαπάτε ανεξάρτητα από το πόσο λάθος επιλογή έχουν κάνει.

Τι να κάνετε για να διατηρήσετε μια ανοιχτή σχέση με τα παιδιά σας όταν μπαίνουν στην εφηβεία.

Για να δημιοργήσετε και να συντηρήσετε μια ανοιχτή σχέση εμπιστοσύνης με τα παδιά σας θα πρέπει αρχικά να αναλογιστείτε τη σχέση που έχετε από μικρή ηλικία μαζί τους. Σε αυτή τη σχέση μπαίνουν τα θεμέλια της σχέσης που θα έχετε μαζί τους στην εφηβεία. Χρειάζεται να τα θαυμάζετε και να τα σέβεστε για αυτό που είναι. Με αγάπη, υποστήριξη και κατανόηση ανεξάρτητα με το αν παίζουν με την υπομονή σας, εσείς θα πρέπει να δίνετε το μήνυμα ότι όχι μόνο θα τα αποδέχεστε πάντα για αυτό που είναι, αλλά και ότι θα τα υποστηρίζετε και θα τα καταλαβαίνετε και στα δύσκολα. Οι έφηβοι αλλά και τα παιδιά έχουν ανάγκη να είναι καλά και περηφανοι για τον εαυτό τους ανεξάρτητα από κάποιες αποτυχές που μπορέι να έχουν. Και αυτό μπορείτε να τους το μεταδώσετε  μέσω της αλληλεπίδρασης που έχετε μαζί τοτς.

Πώς μπορείτε να βάλετε την αποδοχή και την κατανόηση στην καθημερινότητά σας.


1. Προτιμήστε την πειθαρχία από την τιμωρία.

Είναι ζωτικής σημασιας να έχετε καλή επικοινωνία και σύνδεση με τα παιδιά σας. Αυτό μπορείτε να το επιτύχετε με το να προτιμάτε την πειθαρχία έναντι της  τιμωρίας. Το να τα καθοδηγείτε προκειμένου να μάθουν κάτι αντί να επιβάλετε το φόβο, ενθαρρύνει τα παιδιά στο να παραμέινουν ανοιχτά απέναντί σας όταν κάνουν κάποιο λάθος, αντί για να το κρύψουν.

Όταν τα παιδιά περνούν δύσκολα, είναι η ευκαρία σας να τους δείξετε ότι είστε  ανοιχτοί και πρόθυμοι να επικοινωνήσουν μαζί σας αν το θέλουν. Μπορείτε να δείξετε την κατανόησή σας με το να έρχεστε κοντά τους και να δικαιολογείτε την έντασή και την αναστάτωσή τους το δύκολο διάστημα αυτό. Μπορείτε να πείτε: «Βλέπω ότι περνάς δύσκολα. Θα είμαι εδώ να σε βοηθήσω αν το χρειαστείς.» Και να το κάνετε.

Αν επιλέξετε να τιμωρήσετε το παιδί ή τον έφηβο με το να του απαγορεύσετε να κάνει κάτι ή να τον περιορίσετε στο δωμάτιό του ή να θυμώσετε μαζί του τότε όχι μόνο του στέλνετε το μήνυμα ότι δεν προσπαθείτε να τον καταλάβετε, αλλά κλείνετε και την πόρτα στην επικοινωνία  και τη σύνδεση μεταξύ σας.


2.Αναγνωρίστε τον σωμτικό και ψυχικό πόνο

Αν το παιδί σας  πέσει και χτυπήσει είναι σημαντικό να του δείξετε ότι συμπονάτε και καταλαβαίνετε ότι εκείνη την ώρα πονάει. Μπορεί  να είναι μια μικρή γρατζουνιά, αλλά δεν είναι σωστό να προσπαθήσουμε να σταματήσουμε το κλάμα του και να του πούμε ότι δεν  είναι τίποτα. Με το να προσπαθείτε να αποσπάσετε την προσοχή του από αυτό αντί να αναγνωρίσετε  και  να συμπονέσετε τον πόνο του, είναι σα να του λέτε ότι δε σας ενδιαφέρει να ασχοληθείτε με τον πόνο του και ότι το μόνο που θέλετε είναι να είναι χαρούμενο.

Αντιστοιχα, όταν ο έφηβος βιώνει μια δύσκολη συναισθηματικά κατάσταση για κάτι το οποίο σε εμάς τους ενήλικες φαντάζει ανούσιο, είναι σημαντικό να αναγνωρίζετε και να δίνετε αξία στα συναισθήματά του. Είναι σημαντικό για εκέινον οπότε είναι σημαντικό να του δείξετε ότι καταλαβαίνετε τη σημαντικότητα που έχει για τον ίδιο και ότι συμπάσχετε. Είναι πολύ εύκολο να είσαι γονιός όταν τα παιδιά είναι χαρούμενα. Όμως όταν είναι λυπημένα, θυμωμένα ή αναστατωμένα είναι που πρέπει πραγματικά να τους αποδείξετε ότι τα αγαπάτε χωρίς όρους, τα καταλαβαίνετε και τα αποδέχεστε όπως είναι.

Πώς αποφεύγουμε να δημιουργήσουμε μια σχέση που να βασίζεται στην αποδοχή.

Το να κρατάτε τις γέφυρες επικοινωνίας ανοιχτές με τα παιδιά σας από την αρχή της ζωής τους είναι ζωτικής σημασίας για να αναπτυχθεί  σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ σας. Μια σχέση που βασίζεται στην εναγώνια προσπάθεια από  τη μεριά του παιδιού προκειμένου να το αποδεχτεί ο γονιός του, οδηγεί σε έναν έφηβο που κρύβει πτυχές της ζωή του από φόβο μην τους απογοητεύσει και χάσει την αγάπη τους.

 Ένα παιδί που μεγαλώνει γνωρίζοντας ότι η αξία του εκτιμάται από τα αποτελέσμτα των ενεργειών του, τις κατακτήσεις και την καλή του συμπεριφορά θα χρειάζεται και θα αναζητά συνεχώς να ακούει να βλέπει και να νιώθει την αποδοχή των γονιών του και κατ επέκταση και των άλλων για να νιώσει αυτοεκτίμηση και να μπορέσει να προχωρήσει στη ζωή του.

Αυτά τα παιδιά εξελίσσονται σε εφήβους γεμάτους φόβο για τους γονείς τους και ανησυχία ότι αν τους απογοηεύσουν θα έχουν μετά να κάνουν με τη δυσαρέσκεια και την κριτική τους.
Κατά τη διάρκεια της εφηβείας το σώμα των εφήβων υφίσταται τεράστιες αλλαγές λόγω των ορμονών. Ταυτόχρονα, έχουν να αντιμετωπίσουν και συναισθηματικές αλλαγές που έχουν να κάνουν με την ανεξαρτησία που λόγω της μη πλήρους ανάπτυξης του εγκεφάλου τους, τους κάνει να μην έχουν απόλυτη άισθηση  κινδύνου και συχνά να προβαίνουν σε επικίνδυνες συμπεριφορές.

Με άλλα λόγια, ο μεγαλύτερος αριθμός των εφήβων έχει συναισθηματικά ξεσπάσματα και πειραματίζεται, γεγονός που τον καθιστά ευάλωτο σε καταστάσεις όπως αυτές που αναφέρθηκαν νωρίτερα στο άρθρο.

Τώρα είναι, λοιπόν, που χρειάζονται αγάπη και κατανόηση περισσότερο από ποτέ. Στο χέρι σας είναι να γίνετε εσείς το έμπιστο άτομο που θα νιώσουν ασφάλεια να μοιραστούν τις  δυσκολίες τους.

Πολυδώρου Χριστίνα 

Read More

Πόση ελευθερία πρέπει να δίνουν οι γονείς στους εφήβους;

Πολλοί γονείς συχνά αναρωτιούνται πόση ελευθερία μπορούν να έχουν οι έφηβοι. Φυσικά, η απάντηση σε αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Μέρικοί από αυτούς είναι ο βαθμός ανεξαρτησίας  κάθε εφήβου, οι εμειρίες του, η υποστήριξη που έχει από την οικογένεια και τους φίλους του, ο βαθμός ευθύνης που αναλαμβάνει, η ωριμότητά του κ.α. Τις περισσότερες φορές οι γονείς θέλουν να προστατέψουν τα παιδιά τους από οδυνηρές εμπειρίες, ειδικά όταν πρόκειται για εφήβους που παρουσιάζουν προκλητική συμπεριφορά.

Ωστόσο, μερικές φορές το να είστε πολύ προστατευτικοί ενδέχεται να οδηγήσει τους νέους στο να επαναστατήσουν και να παρουσιάσουν ανεξέλεγκτη συμπεριφορά. Το ιδανικό είναι να κρατήσετε μια ισορροπία μεταξύ της εξάρτησης και της ανεξαρτησίας καθώς ο έφηβος σταδιακά οδηγείται στην ενηλικίωση.

Ενώ πολλοί γονείς υποτιμούν την ικανότητα των εφήβων να έχουν ορισμένα προνόμια και ελευθερίες, ταυτόχρονα οι εφηβοι υπερεκτιμούν αυτες τους τις ικανότητες. Είναι σημαντικό οι έφηβοι να κατανοήσουν και να δεχτούν ότι η ελευθερία συνεπάγεται και ευθύνη. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να επδείξουν υπεύθυνη συμπεριφορά για να μπορουν να έχουν και κάποιες ελευθερίες. Για παράδειγμα, για να έχει ο έφηβος τη δνατότητα να οδηγεί, θα πρέπει να είναι αρκετά υπεύθυνος ώστε να ακολουθεί τον Κώδικα Οδικής Συμπεριφοράς, να έχει δίπλωμα οδήγησης, ασφάλεια κ.α.

Οι γονείς και οι έφηβοι συχνά έρχονται σε αντιπαράθεση όταν καλούνται να αποφασίσουν μέχρι ποιο σημείο είναι ελεύθεροι οι έφηβοι να κάνουν ορισμένα πράγματα. Αυτό δημιουργεί άγχος στο οικογενειακό σύστημα. Το γεγονός ότι οι έφηβοι διεκδικούν περισσότερες ελευθερίες και ανεξαρτησία και η ταση των γονέων τους να τους καθοδηγούν και να τους προστατεύουν συχνά οδηγούν σε ρίξη. Αυτή είναι η φυσιολογική διαδικασία μετάβασης από την εφηβεία στην εννήλικη ζωή. Η μετάβατική αυτή περίοδος είναι μια περίοδος αναπροσαρμογής της οικογένειας που μπορεί να προκαλέσει διαπλικτισμούς μεταξύ των εφήβων και των γονέων τους.

Οι γονείς θεωρούν τους εαυτούς τους υπεύθυνους να μεταδώσουν αξίες στα παιδιά τους σχετικά με το τι είναι σωστό και τι λάθος. Έχοντας ως δεδομένο ότι οι έφηβοι θέλουν να παίρνουν αποφάσεις για θέματα που έχουν να κάνουν με τους ίδιους, είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να έιστε ξεκάθαροι σχετικά με τα πράγματα στα οποία θα επεμβαίνετε και σε ποια θα αφήνετε μεγαλύτερη ελευθερία. Αν και είναι δεδομένο ότι τα παιδιά σας θα κάνουν και κάποια λάθη στις επιλογές τους, είναι σημαντικό να τους δείχντε εμπιστοσύνη όταν παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις και όταν μαθαίνουν από τα λάθη τους. 

Δεν υπάρχει τρόπος για τους γονείς να γνωρίζουν με σιγουριά αν τα παιδιά τους που βρίσκονται στην εφηβεία θα κάνουν τη λάθος επιλογή. Οι πιθανότητες να κάνουν τη σωστή επιλογή αυξάνονται όταν οι γονείς τους πιστεύουν σε αυτούς και τους δείχνουν εμπιστοσύνη. Η εμπιστοσύνη όμως είναι κάτι που οι έφηβοι καλούνται να κερδίσουν δείχνοντας υπευθυνότητα. Για να μπορέσουν να «μεγαλώσουν» τα παιδιά θα πρέπει κάποια στιγμή να αποκτήσουν την ελευθερία να παίρνουν μόνα τους κάποιες αποφάσεις (ανάλογα με την ηλικία τους) και την ευκαιρία να μάθουν από τα δικά τους λάθη. Όταν οι γονέις δειχνουν μέχρι κάποιο σημέιο εμπιστοσύνη, οι εφηβοι είναι πιο πιθανό να δείξουν σεβασμό στους γονείς τους και στους κανόνες που αυτοί θέτουν.

Πολυδώρου Χριστίνα

Read More

Δεν συμφωνώ με τις επαγγελματικές επιλογές του παιδιού μου. Πώς να το αντιμετωπίσω;

Πολλοί γονείς συνηθίζουν να ασκούν πίεση στα παιδιά τους σχετικά με την πρώτη επιλογή που θα κάνουν για την καριέρα τους. Και αυτό το κάνουν επειδή πιστεύουν ότι αυτή η απόφαση θα καθορίσει ολόκληρη τη ζωή τους.

Ωστόσο, στη διάρκεια της ζωής του  βλέπουμε ότι ένας ενήλκας μπορεί να αλλάει πολλά επαγγέλματα και επιλογές μέχρι να κατασταλάξει σε αυτό που τελικά του ταιριάζει και τον εκφράζει. 

Επομένως όποιο επάγγεμα και να διαλέξει ένας έφηβος τελειώνοντας το σχολέιο δεν είναι απαραίτητα και αυτό που θα ακολουθεί για όλη την υπόλοιπη ζωή του. Και σίγουρα δεν θα καθορίσει οπωσδήποτε το μέλλον του.

Ως Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού έχω δει πολλούς εφήβους να επιλέγουν το επάγγελμα και τις σπουδές που θα ακολουθήσουν επηρεασμένοι από τρίτους, μόνο και μόνο για να καταλήξουν να μην είναι ευτυχισμένοι με την επιλογή τους και να μην περνούν καλά κάποια χρόνια αργότερα. Μεγάλος αριθμός αυτών μάλιστα αλλάζουν επάγγελμα όταν νιώσουν αποδεσμευμένοι από τις απαιτήσεις των γονέων τους.

Το καλύτερο που έχετε να κάνετε  ως γονείς, εκπαιδευτικοί ή φίλοι όταν κάποιος έφηβος είναι στη διαδικασία της επιλογής του δρόμου που θα ακολουθήσει επαγγελματικά είναι να κάνετε συζητήσεις μαζί του σχετικά με τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητές τους περισσότερο και όχι για συγκεκριμένα επαγγέλματα. Το σημαντικότερο είναι να ακούτε όσα έχει να σας πει. Αν δίνετε εσείς όλες τις ιδέες, το παιδί θα καταλήξει να ζει το όνειρο που εσείς έχετε για αυτό και όχι το δικό του.

Μπορεί να νιώσετε ότι θέλετε να κατευθύνετε το παιδί σας προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση επειδή βλέπετε κάποια κλίση του προς ένα συγκεκριμένο επάγγελμα. Ωστόσο οι γονείς είναι συχνά πιο περιορισμένοι από τη δική τους εμπειρία  από ότι νομίζουν. Όσο καλή και αν είναι η συμβουλή σας και με όση αγάπη και να τη δίνετε δεν μπορείτε να γνωρίζετε τι πόρτες θα ανοίξουν για το παιδί σας στο μέλλον.

Η αγορά εργασίας μεταβάλλεται τόσο γρήγορα στις μέρες μας που πραγματικά δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν το επάγγελμα που επέλεξε το παιδί σας θα υπάρχει ακόμα όταν θα τελειώσει τη σχολή του και πόσες καινούριες θα έχουν δημιουργηθεί που δεν υπήρχαν καν όταν επέλγε τι θα σπουδάσει. 
Επομένως, είναι πιο αποτελεσματικό να στρέψετε την προσοχή και το ενδιαφέρον των εφήβων σε πιο πρακτικά θέματα. Αντί, δηλαδή, να ρωτήσετε: «Τι θα ήθελες να γίνεις όταν μεγαλώσεις;», καλύτερα ρωτήστε: « Τι ικανότητες νομίζεις ότι έχεις; Με τι ανθρώπους θα ήθελες να δουλεύεις μαζί; Πώς έχεις φανταστεί το εργασιακό σου περιβάλλον;» Αυτός είναι ένας τρόπος να σκέφτεται ένας έφηβος για τη μελλοντική του καριέρα χωρίς απόλυτα να την κατονομάζει. Με αυτόν τον τρόπο το παιδί ουσιαστικά περιγράφει τον εαυτό του με τέτοιο τρόπο, ώστε μετά να μπει στη διαδικασία να σκεφτεί πώς τον λένε τελικά αυτόν που περιέγραψε, τι δουλειά θα μπορούσε να κάνει και αν κάποιος που κάνει αυτά τα πράγματα που περιέγραψε  θα μπορούσε να πληρώνεται για να τα κάνει.

Και μην ξεχνάτε! Πρόκειται για τη δική τους ζωη!

Όταν πρόκειται για αποφάσες που έχουν να κάνουν με το μέλλον των παιδιών σας είναι λογικό να θέλετε να βοηθήσετε όσο περισσότερο μπορείτε. Παρακάτω θα βρείτε μερικές επικοινωνιακές τεχνικές που θα σας βοηθήσουν να κάνετε τη συζήτηση πιο ωφέλιμη για τον έφηβο:

• Ακούστε με ενδιαφέρον και αποφύγετε την παρόρμηση να δώσετε συμβουλή. Αν δυσκολεύεται να πάρει μια απόφαση η διήγηση από εσάς μιας ιστορίας από τη ζωη σας όπου κληθήκατε να πάρετε κάποια δύσκολη απόφαση θα μπορούσε να βοηθήσει πολύ περισσότερο από το να του πείτε τι να κάνει.

• Σεβαστείτε και υποστηρίξτε την επιλογή. Το να δώσετε κατευθύνεις ή να κρίνετε την επιλογή μακροπρόθεσμα δεν είναι σίγουρο ότι θα βοηθήσει όσο προφανές και αν σας φαίνεται αυτή τη στιγμή. Είναι καιρός πια ο έφηβος να ανοίξει τα φτερά του και να χρησιμοποιήσει τις ικανότητές του για λήψη απόφασης και επίλύση προβλμάτων που εσείς (θα πρέπει να) έχετε βοηθήσει να αναπτύξει.

• Προετοιμάστε τον έφηβο να είναι αυτάρκης και ανεξάρτητος μακρυά από το σπίτι. Αυτό περιλαμβάνει και το να παίρνει αποφάσεις σχεικά με τα ραντεβού του, τα ναρκωτικά, το αλκοόλ, το σεξ, αλλά και πράγματα που θα κληθεί να κάνει στην καθημερινότητα του, όπως μαγείρεμα, καθάρισμα, πλύσιμο, ψώνια, πληρωμή λογαριασμών, προϋπολογισμός χρημάτων κ.α.

• Αντισταθείτε στην παρόρμηση να δώσετε κύρηγμα και παραμείνετε υποστηρικτικοί και ενθουσιασμένοι ακόμα και αν δεν σας αρέσει η επιλογή που έχει γίνει. Το παιδί σας χρειάζεται τη θετική σας επιρροή τώρα που βρίσκεται σε μια μεταβατική φάση της ζωής του.

Τέλος, αν νιώθετε ότι ο έφηβος που υπάρχει στη ζωή σας δεν είναι απόλυτα σίγουρος για την επιλογή που έχει κάνει ή αλλάζει συνεχώς γνώμη ή είστε πραγματικά πολύ αντίθετοι με την απόφαση που έχει πάρει, θα  μπορούσατε να παροτρύνετε τον έφηβο να παρακολουθήσει κάποιο συμβουλευτικό πρόγραμμα επαγγελματικού προσανατολισμού. Μέσα από αυτό, ο έφηβος θα μπορέσει να γνωρίσει καλύτερα στοιχεία της προσωπικότητας, των ενδιαφερόντων και των ικανοτήτων του και μέσα από τη συμβουλευτική διαδικασία να συνθέσει όλες τις πληροφορίες που έχει πάρει για τον εαυτό του και να νιώσει δυνατός να κάνει μια επιλογή που θα τον κάνει επιτυχημένο και ευτυχισμένο επαγγελματία. Προσοχή όμως! Το πρόγραμμα θα έχει σκοπό ο έφηβος να  βρει αυτό που πραγματικά θέλει να κάνει. Ακόμα και να επιβεβαιώσει την απόφαση του να ακολουθήσει ένα επάγγελμα που δεν σας βρίσκει σύμφωνους. Σκοπός του προγράμματος θα είναι ο έφηβος να κινητοποιηθεί και να βρει αυτό που πραγμαικά θέλει και όχι να πειστεί ότι αυτό που έχει επιλέξει δεν είναι το σωστό!

Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για το ρόλο των γονέων στη λήψη απόφασης επαγγέλματος πατήστε εδώ.

Πολυδώρου Χριστίνα

Read More